Doorgaan naar hoofdcontent

Taal bepaalt de wereld

In m'n vorige post refereerde ik aan een interview met filosoof Paul Bottelberghs. Behalve over multimediale geletterdheid sprak hij ook over taal in het algemeen. En taal is zeg maar echt mijn ding, dus ik blog nog even door op dat artikel.

Volgens Bottelberghs bepaalt taal niet alleen wat we kunnen zeggen, maar ook wat we níet kunnen zeggen. Dat geldt voor gesproken en geschreven taal, dat geldt voor alle media. Taal bepaalt ons denken en ons denken bepaalt de manier waarop we ons de wereld voorstellen. Daardoor kan het zijn dat culturen met een ander schrift de wereld soms letterlijk anders waarnemen dan wij.

Ons Griekse alfabet bestaat uit de weergave van op zichzelf staande, losse klanken. Voor ons bestaat de wereld dan ook uit een lege ruimte met daarin op zichzelf staande, losse objecten. Ons alfabet is een medium dat de rationele denkwereld opent. Vanuit de Westerse traditie hebben we de neiging te geloven dat denken noodzakelijk analytisch is.

Hoe anders is het wereldbeeld van volkeren die een schrift kennen op basis van pictogrammen. Zij denken veel meer in relaties. Het Chinese denken bijvoorbeeld speelt zich af tussen de twee polen Yin en Yang. Daardoor kent het Chinese denken een aantal begrippen níet, die voor ons juist de kern van ons denken uitmaken. Het Chinese denken kent bijvoorbeeld geen tegenstelling tussen subject en object of tussen ideaal en werkelijkheid. Het Chinese denken kent ook geen begrip als waarheid.

Geen waarheid? Maar waar filosoferen ze dan nog over daar in het wijze Oosten? Waarheid, schoonheid en wijsheid. Mijn denken, mijn wereldbeeld draait om die begrippen. En daar kun je heel lang over nadenken. Wat nu als jouw taal daar geen begrippen voor kent. Ja, dan denk je dus anders. Dus zoals denken én schrijven niet voor alle tijden hetzelfde is, is het dat ook niet voor alle culturen. Toch wel een vreemde gedachte.

Bottelberghs legt in dit verband ook een link met de media. Want volgens hem moeten we, om de huidige wereld te begrijpen, de media begrijpen. Als mensen het over de invloed van media hebben, focussen ze meestal op de inhoud ervan. Games bevatten teveel seks, reclame propagandeert het schoonheidsideaal. Echter, de voornaamste invloed van de media is niet hun inhoud, maar hun taal. Elk medium heeft namelijk z'n eigen taal. En die taal bepaalt weer wat je wel en niet kunt zeggen, wat je ziet en waar je blind voor bent, hoe jouw wereldbeeld is. Een inzicht dat al in de jaren zestig werd opgeschreven door mediatheoreticus Marshall McLuhan in zijn boek The Medium is the Message.

Dus die jongeren, die opgroeien als gamers in een virtuele wereld, die je zelf kunt oproepen of sluiten, die spreken een heel andere taal dan mensen, die zijn opgegroeid met wat de krant schrijft of wat de televisie laat zien. En zo'n wereldwijd verspreide game bezorgt gamers in het Westen weer een heel ander wereldbeeld dan gamers in het Oosten. Wat bij mij de vraag oproept: zullen we elkaar ooit nog wel verstaan, laat staan begrijpen?

Afbeelding

Reacties

  1. Dat is een mooie vraag om nog eens over na te denken. In online games merkte ik nooit zoveel van de verschillende wereldbeelden van gamers uit Azie of Zuid-Amerika. Maar daar spraken we eigenlijk ook niet zoveel over. We hadden het vaker over de overeenkomsten eigenlijk...

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Toch is het een gek idee, als je tijdens zo'n online game met mensen uit de hele wereld samenkomt. En ieder bevindt zich op dat moment in zijn eigen wereldbeeld, zijn eigen - voor anderen vreemde - cultuur. Maar tijdens die game spreek je ineens allemaal dezelfde taal.
    Gedachten-experiment: Hoe zou een weekje op een afgelegen, offline camping met al je online gamevrienden eruit zien?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Astrid,
    Deze en de vorige posting snijden een probleem aan waar heel wat over af te filosoferen valt.
    Als 20-jarige, erg lang geleden, woonde ik een paar jaar in Afrika tussen mensen die een taal spraken met een zeer beperkte woordenschat en een hele simpele grammatica. Vlot te leren dus. Maar o, de misverstanden die ontstaan! Zij hadden bv. maar één woord voor zaken als: over, klaar, dood, uit, stop, op, geweest, stil,leeg, niemand. Enige overeenkomst hebben die woorden wel, maar een europeaan heeft echt niet genoeg aan Abahna, veel nuancering is daarmee niet mogelijk. En als je wilt weten of iemand nu 4 of 9 kinderen heeft, is het lastig als het tellen nu drie stopt (een-twee-drie-veel-veelveel). Ik heb me altijd afgevraagd hoe ze bv. wisten hoeveel rijst ze moesten klaarmaken voor een groot gezin, want ze maakten echt niet de (voor ons) logische stap om een onderverdeling te maken in bv. drie meisjes en twee jongens.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dag Ava, wat een mooie reactie en aanvulling. En wat een bijzondere tijd moet je daar hebben gehad!
    Wat je beschrijft doet me erg denken aan die man die omgang had met de Yanomami-indianen in de Amazone. Het enige volk dat nog niet in aanraking met 'het westen' was geweest. De laatste prehistorische mens dus. Een volk dat bijvoorbeeld ook telt in 1-2-veel. Taal is één van de minder grote problemen die je daar hebt ;-)
    En inderdaad, we zouden er nog lang over door kunnen filosoferen. Dank.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Beste Astrid,

    Wat een leuk vervolg op het interview met Paul Bottelberghs. Het heeft mij ook behoorlijk nieuwsgierig gemaakt en vraagt zeker om verdieping en een vervolg. Ga ik aan werken!

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ha Henny, leuk je hier te zien! Jíj hebt de beste man gesproken en was al helemaal enthousiast. Dat heb je in het artikel dus mooi bij lezer ook wakker kunnen maken. Ik ben benieuwd naar je vervolg.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire scribble

Gedeelde smart

We hebben een klein feestje en nemen de kinderen mee uit eten. Om het avontuur nog groter te maken proberen we een onbekend doch aanbevolen restaurant. Een menukaart? Nee, die hebben we niet. Even de QR code scannen voor alle gerechten. Papier is zó ouderwets... Of we het concept kennen. Concept? Nou nee. Het heet 'shared dining'. De gerechten zijn iets kleiner en de bedoeling is dat je alles wat je bestelt op tafel zet en het gezellig met elkaar deelt. Oké... even schakelen... allemaal iets anders bestellen dus. En de friet, dat moet ook apart besteld worden? Ja dus. Nou, een avontuur is het wel, dat moet gezegd. Vooral als alles wordt geserveerd. Want iedereen krijgt namelijk toch gewoon z'n eigen gerecht. Ziet er goed uit hoor, maar waar zijn de lege borden om het te 'sharen'. Hoe hadden ze dit nou precies bedacht? Het avontuur wordt nog groter als de ober mijn noodles voor me zet met de opmerking: "kan een beetje pittig zijn, maar u gaat niet dood hoor.&quo