Onze wekelijkse lessen vinden plaats in een college in het midden van het land. Zo snuif ik weer iets op van de opgroeiende puberwereld en leer gratis bij over hoe het er in het huidige middelbaar onderwijs aan toe gaat. Er is veel veranderd.
Tussen onze lesruimte en de toiletten ligt een Stilteruimte. Daar hangt deze week wel een heel bijzonder affiche aan het raam.
Zoveel vragen...
We duiken deze les Zingeving in perspectief nog dieper de theorie in. We bespreken de 'consensusdefinitie' van Zingeving en spiritualiteit (hier als synoniemen gebruikt), zoals vastgesteld door de European Association for Palliative Care (hou je vast...):
Spiritualiteit is de dynamische dimensie van het menselijk leven, die betrekking heeft op de manier waarop personen (individueel zowel als in gemeenschap) zin, doel en transcendentie ervaren, uitdrukken en/of zoeken en waarop zij zich verbinden met/verhouden tot het moment, zichzelf, anderen, de natuur, het betekenisvolle en/of het heilige. [Nolan2012 ]
Wat er dan gebeurt is even fascinerend als grappig. Want het blijkt dat we allemaal eerst ons ei kwijt moeten over de keuzes rond deze definitie. Daarom klinkt het commentaren als:
"Wat bedoelen ze eigenlijk met consensusdefinitie?"
"Waarom niet 'de dynamiek van het menselijk leven', ik snap die dimensie niet zo goed."
"Is er ook een statische dimensie? Dan ben je dood."
"Zingeving en spiritualiteit zijn toch niet synoniem? Ik zie spiritualiteit als een levenshouding en zingeving als een levensvraag binnen die houding."
"Oh, voor mij is het precies andersom: zingeving is de container en spiritualiteit een vorm van zingeving."
"Nou, in het Engels noemen ze het 'spiritual care', maar dat laat zich lastig vertalen."
"Is het niet handig om de Engelse versie te bekijken, dan snappen we misschien beter wat ze precies bedoelen. Taal is ook maar beperkt."
"Het is wel heel veelomvattend hè, alsof ze alles van het leven in één zin hebben willen stoppen."
"Spiritualiteit en zingeving is toch gewoon het leven!"
"Ze gooien dingen op een hoop die niet hetzelfde zijn: het betekenisvolle en heilige zijn van een andere orde dan de ander of de natuur."
"Ik zie het als een soort hekwerk om af te kaderen waar je het precies over hebt, daar is dit wel een fijne tool voor."
"Wel een hek met spijlen, hij laat nog veel ruimte over voor interpreteren wat net wel of misschien niet meer binnen het hek past."
"Je kunt je ook afvragen wat zich dan eigenlijk buiten dit hekwerk bevindt. Wanneer is iets dan geen spiritualiteit?"
"Het is zo cognitief allemaal, ik mis de bezieling!"
De docent buigt mee met ons denkproces en probeert alle mitsen en maren zo goed mogelijk te pareren. Alle alternatieven die we op tafel gooien, roepen toch ook weer nieuwe vragen op. Het valt niet mee om gewoon te zeggen 'mooi, duidelijk, hier kunnen we wat mee'. Na een half uur zitten we inmiddels op het spoor van het creëren en ondergaan van kunst, en dat dat eigenlijk wel mist. Waarop de docent wijst op het 'ervaren en uitdrukken' zoals genoemd in de definitie. Oh ja... en klinkt een soort groepszucht van erkenning.
Ja, zeg ik, ja... klopt ie dus toch hè! Zouden ze er over na hebben gedacht...
Maar goed, zover is het nog niet. Eerst weer even wennen aan elkaar en vooral veel vragen stellen over de verplichte literatuur, het huiswerk, de noodzaak van de aanbevolen literatuur... kortom; even inschatten hoe zwaar dit gaat worden!
Alles voelt nog redelijk academisch, behalve dat ene boek, wat de docent slechts heel kort noemt. Je leven in één herinnering, van Jacky van de Goor. Zij ging aan de hand van slechts één onderzoeksvraag in gesprek met honderden mensen, van alle leeftijden, beroepsgroepen en culturele en religieuze achtergronden.
Stel, er is een hiernamaals waarin al je herinneringen worden gewist, op één na.
Welke herinnering zou jij kiezen om mee te nemen?
Oef... hoe moeilijk is dat. Niet dat mijn leven een aaneenrijging is van onvergetelijke herinneringen, maar juist die vraag naar wat voor soort ervaring echt onvergetelijk is. Is dat iets groots en meeslepends? Of juist iets kleins, schoons, alledaags? Je voelt hem al aankomen, verrassend genoeg blijkt het dat laatste. Wat ook weer een ander perspectief geeft op geluk en ongeluk of welvaart en welzijn. En hoe bijzonder zijn de gesprekken nadat je deze vraag hebt gesteld.
Oh, zegt een klasgenoot, daar is ook een hele mooie Japanse film over gemaakt! Nou, dan heb je me. Als Japanners iets goed kunnen, dan is het films maken over dit soort spirituele vragen. Kijk maar...
En ik weet zeker dat jij nu ook al nadenkt over dat ene wat jij zou kiezen. Zinvol, toch?