De bibliotheek mag er helemaal zijn

De Bibliotheek op School
Gisteren stond ik de hele dag op de NOT, dé 2-jaarlijkse onderwijsbeurs voor iedereen die alles wil weten over of inkopen voor het onderwijs in Nederland. Mijn taak was vooral om samen met m'n collega's van Biebsearch, Kunst van Lezen, Schoolbieb.nl, Boek1boek en Leesplein de stand van de Bibliotheek op school te bemannen. Opdat we gezamenlijke onze belangrijkste onderwijsdiensten onder het voetlicht brengen. Maar voordat de boel echt losbrak heb ik nog even de tijd genomen om een blik op de honderden stands te werpen. En dat gaat dus echt van pennen, via (digitale) leermiddelen, langs salarisadministratie en dagtrips tot aan de uitgeverijen in de kinderboekenstraat. Teveel voor één persoon voor één dag dus.

Die kinderboekenstraat is echt een fijne en favoriete plek om te zijn. Drukdrukdruk. Iedereen lijkt massaal van de beursaanbiedingen gebruik te willen maken. Ook al zijn de (prenten)boeken soms XXLgroot en XXLzwaar, mensen schromen niet om er de hele dag mee te sjouwen. Toch een mooi gezicht, al die belangstelling en liefde voor boeken.

Boeken met een hart
In dat nauwe straatje bleef mijn oog gelijk hangen op de stand van Puur Boeken. Het zal het hartje zijn geweest. De titel op de folder liet niets aan onduidelijkheid over. Boeken met een hart; om die dingen mee te geven die écht belangrijk zijn in het leven.

Het was er druk. Ik scande de planken en zag een complimentenwerkboek, dankwerkboek, talentenwerkboek en een vriendenboek. Plus leesboeken met powerverhalen, over positief denken, zelfvertrouwen en dromen. Ik heb ze niet ingekeken om de kwaliteit te toetsen, dat moet gezegd, maar ik vond alleen het initiatief al heel bijzonder. De website vermeldt waarom deze Puur Boeken er zijn:

• omdat er heel veel boeken over zingeving en spiritualiteit zijn voor volwassenen, maar bijna niets voor kinderen
• om jongeren te laten zien hoe je positief over jezelf kunt denken
• voor meditatie en yoga voor kinderen
• voor ontspanning in een overspannen wereld
• om kinderen houvast te geven
• om kinderen te leren hun talenten te ontplooien
• om kinderen te leren met tegenslag en verdriet om te gaan
• om ruimte te bieden voor emoties
• omdat kinderen niet worden onderwezen in hoe je gelukkig kunt worden
• om jongeren te leren hoe je met zelfvertrouwen in het leven kunt staan
• om te leren omgaan met de enorme hoeveelheid indrukken en prikkels die we dagelijks te verwerken krijgen
• omdat kinderen kind mogen zijn
• omdat iedereen mag zijn wie hij is
• om die dingen mee te geven die écht belangrijk zijn in het leven

Tja, en dat vind ik dus écht belangrijk. Ik zag nog net op tijd dat er een doosje met kaartjes op de balie stond. Kaartjes trekken, Yes! Dat vindt Scribbles leuk. Zonder nadenken greep ik blind mijn zegen voor deze nog lange dag.

Jij mag er helemaal zijn!

Met een glimlach en vol goede moed stopte ik het kaartje achterin m'n badge, dicht bij m'n hart. Die had ik binnen, mijn dag kon niet meer stuk.

Leermomenten
Was er verder nog iets opmerkelijks aan deze NOT? Ja, dat ik helemaal geen bekenden ben tegengekomen (terwijl ik vanmorgen ontdekte dat m'n schoonzus er ook de hele dag had rondgelopen). En het viel me opnieuw op dat zowel de bibliotheek als het onderwijs nog veel van en met elkaar moeten leren. Iemand vertelde dat ze bezig was om een eigen soort schoolbibliotheek op te richten, omdat de bibliobus niet meer kwam. Ze had er nog niet aan gedacht om contact op te nemen met de bibliotheek om haar daarbij te helpen. Dan denk ik ook: dom, maar veel dommer dat die bibliotheek zelf nog geen stappen heeft gezet om samen met de school een oplossing te zoeken. Iemand vertelde dat ze alles rondom lezen in de school helemaal alleen en helemaal zelf doet. Een computer heeft ze niet op haar werkplek, alles wordt handmatig in een multomap geschreven. Ze dacht erover nu toch maar eens haar eigen laptop mee te nemen. Nee, ze had er nog niet aan gedacht om contact op te nemen met de bibliotheek voor advies of hulp om haar positie te verbeteren. Ze wist niet dat dat kon. Dan denk ik: wie heeft haar dat dan nog niet voldoende duidelijk gemaakt?

Zo waren er meer 'openbaringen'. Maar het pijnlijkst was de leerkracht die de bibliotheek had gevraagd om deskundige begeleiding voor de kinderen als ze kwamen lenen, omdat de moeders in het uitleenpunt geen advies konden geven. De bibliotheek gaf als antwoord dat de leerkrachten dat toch ook wel zelf wisten en konden. Waarna de leerkracht de bibliotheek erop moest wijzen dat het vak van bibliothecaris toch wel een echt vak was... Ik heb namens Bibliotheek Nederland m'n excuses aangeboden.

Gelukkig waren er ook mooie verhalen van stevige samenwerking, maar de verhalen van Biebsearch, Kunst van Lezen en Boek1boek vielen bij iedereen goed in de smaak. Wat zou het mooi zijn als hun school dat ook kon krijgen. Er ligt dus nog een schone taak voor ons en volgens mij liggen er ook veel kansen. Ondanks (of juist dankzij) alle bezuinigingsaankondigingen. Maar dan moeten we wel in beweging komen, collega's, en als de wiedeweerga dat verhaal - en het liefst ons gezamenlijke verhaal - aan al die trappelende scholen gaan vertellen!

En aan het eind van deze beurs, toen alle folders en energie echt op waren, werden we door meneer Boek1boek getrakteerd op een greep uit de stand van onze buren. Tja, dat was pas echt afzien!

Gedichtendag, ja gezellig!

Gezelligheid

Kom doe als Weemoedt: dans in het rond
de kamer door met kat en hond.
Vraag ook de hamster eens een keer,
spring met de goudvis op en neer.
Strooi eens wat licht in kier en scheuren
en laat de bladluis niet vertreuren.
Maak toch plezier en zing een lied:
het leven is zo eenzaam niet
als je eens denkt aan hen die varen
of bung'len aan een straatlanteren.


Door: Lévi Weemoedt
Uit: Vanaf de dag dat ik mensen zag (2007)

Creatief vertrouwen

Op Book of Art
Via Linksvoor

Onzichtbare inspiratie

De vorming van een poëtische ervaring

Altijd al een ontwikkeld mens willen zijn? Lees dan eens het boek Brief aan een middelmatige man, van Joep Dohmen. Het ligt bij mij al een tijdje op tafel, het lezen gaat langzaam, maar dat ligt niet aan Joep. Ik heb gewoon teveel andere dingen die me bezighouden. En toevallig genoeg hebben die vooral te maken met datgene waar het boek mee begint; een uiteenzetting van het proces van zelfontplooiing.

Dohmen maakt daarvoor gebruik van het artikel Hoe zou het zijn om ontwikkeld te zijn van Peter Bieri, dat in augustus 2008 verscheen in de Groene Amsterdammer. En als je Bieri’s acht belangrijkste aspecten van vorming – of Bildung – op de rij zet, dan krijg je toch een mooi beeld van wat er bij komt kijken om een wijs mens te zijn.

• Oriëntatie op de wereld of nieuwsgierigheid:
  het verlangen om te ervaren wat er allemaal in de wereld is. Je leert de wereld kennen en je leert het leerproces van het kennen.
  


• Verlichting, inzicht in de totstandkoming en de grenzen van kennis:
  inzien wat weten en begrijpen precies inhouden. Je weet onderscheid te maken tussen pure retoriek en echte ideeën, je hebt een kritisch bewustzijn gevormd.
  


• Cultuurhistorisch bewustzijn:
  hoe is het gekomen dat wij zo denken, voelen, praten en leven? Je ontwikkelt het vermogen om de eigen cultuur van een zekere afstand en met een zekere ironie te bekijken.
  


• Morele gevoeligheid:
  dat gaat over empathie, ook en vooral waar dat niet vanzelf spreekt. Je leert de hachelijke kunst om de balans te bewaren tussen het erkennen van het vreemde en het vasthouden aan de eigen morele opvattingen.
  


• Uitdrukkingsvermogen of articulatie:
  de gevormde mens is een lezer, hij houdt van literatuur, kijkt naar films en dans, luistert naar muziek et cetera. Een ontwikkeld mens is uitdrukkelijk géén passieve consument, maar iemand voor wie lezen, kijken en luisteren een manier van dieper ervaren is. Daarmee leer je ten overstaan van anderen uit te drukken hoe je iets geïnterpreteerd hebt, wat je begrepen hebt en hoe je iets begrepen hebt.


• Zelfkennis:
  hier gaat het erom dat je tot op zekere hoogte begrijpt wie je zelf bent en dat je je denken, voelen en willen enigszins doorziet. Opdat je niet zomaar een sociale identiteit klakkeloos overneemt. Je moet dus leren met een dubbele blik naar jezelf te kijken, met een kritisch zelfvertrouwen.
  


• Het geluk van de poëtische ervaring:
  het onophoudelijk knopen, losmaken en opnieuw knopen van je innerlijk net van betekenissen. Het leren onderscheid te maken tussen een beïnvloeding die je van jezelf vervreemdt en één die je vrijer maakt, omdat ze je dichter bij jezelf brengt.
  


• Passie of poëtische woede:
  dit gaat niet langer over actieve vorming, maar over een ‘openstaan voor’. Deze ervaring duidt op de vreugde dat je de wereld een beetje beter begrijpt; op de ervaring van iemand die eindelijk bevrijd is van een hardnekkig bijgeloof of een dwangmatige voorstelling.

Nou, dat klinkt toch mooi? Maar meneer Joep heeft ook nog een eigen kijk op de zelfontplooiing van Bieri. Het jezelf vormen en ontwikkelen betekent voor hem dat je innerlijke reikwijdte toeneemt. Dat je meer visie en daadkracht krijgt en een groter hart. En dat is de meest fantastisch ervaring die je als mens kunt opdoen.

Nou, dat lijkt me wel wat. Het is dan ook niet helemaal toevallig dat ik volgende week een inspirerend seminar bijwoon waar volgens mij een heleboel bildung voorbij gaat komen. Of waar ik in ieder geval wat plooien in mezelf ga gladstrijken. Ik ben alleen wel bang dat deze boekbrief dus nog even op m'n leestafel blijft liggen… Maar ach, die heb ik straks toch ook helemaal niet meer nodig!

Het minste woorden

Dit
Van alles wat ik schreef
zijn dit het minste woorden.
En tel ze na, het zijn er
nog te veel: zelf houd ik van
mijn mond vol tanden,
het aaien van dit blad, de
woordenschat van mijn
twee handen, het stokken
van mijn adem als ik zeg
dat ik je hier niet kan
vertellen wie of wat ik
voor je ben, omdat papier
me in de weg zit, en ik
het juiste woord niet ken.

Door: Bart Moeyaert
Uit: Verzamel de liefde (2006)

Foto: Bagels

Vanavond is zo'n avond

Het verleden rechtgezet

10.01.2010 VERLEDEN
Met mijn uitgever in de bibliotheek van Enschede - hij vroeg, ik antwoordde, er waren naar schatting zestig, zeventig of tachtig mensen. Na afloop een man van mijn leeftijd, hij vertelde dat we zes jaar bij elkaar in de klas hadden gezeten, lagere school, Amsterdam. Ik herkende hem, ik herinnerde me alles wat hij vertelde, de machine liep. Daarna een man en zijn vrouw met wie ik tegelijkertijd op het Spinoza Lyceum had gezeten, ook Amsterdam, hij twee klassen hoger, zij twee klassen lager. Ik had een vage herinnering. Vervolgens twee mannen die zich bekend maakten als oud-leerlingen, middelbare school Hengelo (O). Ik herinnerde me niets, ze moesten het verleden zelf boetseren, ik zag hoe ik ontstond onder hun handen. De jongste vertelde dat ik hem een twee had gegeven voor een boekbespreking. Ik schaamde me, dat had ik nooit mogen doen.

A.L. Snijders / AFDH uitgevers

Via: Enschedeaanzee
Foto: Edstep

Alles staat haaks op alles

Vanmiddag was ik op bezoek in bibliotheek Enschede voor de serie Dat spreekt boekdelen, waarin bekende Enschedeërs in gesprek gaan met hun favoriete schrijver. Dit keer was het podium voor uitgever Paul Abels, die zijn goudhaantje A.L. Snijders meenam. U weet wel, die van die Zeer Korte Verhalen, die onlangs die prestigieuze Constantijn Huygensprijs heeft gewonnen voor zijn gehele oeuvre. Ach, natuurlijk weet u dat, want deze man staat ineens volop in de belangstelling. Ik had mezelf vooraf nog afgevraagd wie van de aanwezigen meneer Snijders al zouden hebben gekend, gelezen en gewaardeerd vóórdat hij die prijs won. Maar, toen ik de ruim 60, vooral grijze toehoorders eens observeerde, had ik toch het idee hier tussen verstokte fans te zitten. Gelukkig maar.

Abels en Snijders kwamen zeker vijf minuten te laat gemoedelijk binnenlopen. Het bleek dat ze eerst even lekker soep hadden gegeten. Dat zette de toon voor een ontspannen middag. Abels vertelde eerst kort hoe hij Snijders ontdekte en leerde kennen. Heb ik nu goed begrepen dat hij zijn uitgeverij afdh heeft opgericht om de verhalen van Snijders te kúnnen uitgeven? Dat is toch wel bijzonder. Het is nog altijd een vrij kleine Enschedese uitgeverij, maar ze worden nu dus eindelijk beloond voor het feit dat hij inzag dat die Snijders wel wat in z’n mars had.

Het winnen van die prijs heeft natuurlijk veel deuren geopend. Zo is Snijders sinds 4 januari de eerste gemeenteschrijver van Lochem. Dat zet die gemeente toch maar mooi op de kaart! En natuurlijk hoorde er bij die huldiging tijdens de nieuwjaarsreceptie een smeuïge anekdote, wat ons zo weer een kwartier verder bracht in het interview. Maar Snijders staat nu wel mooi elke week met een ZKV in de Berkelbode, die met z’n huis-aan-huis verspreiding een oplage kent waar volgens eigen zeggen geen Volkskrant tegenop kan!

Er bekroop me deze middag soms toch ook een bevreemdend gevoel. Snijders is een aimabele man vol bizarre verhalen. Het interview dreef op humor, zelfspot, arrogantie, koketterie en rare waarheden. Ergens wist ik niet zo goed wat ik ermee moest. Worden we nu in het ooitje genomen? Is hij bewust bezig ons te vermaken, omdat hij weet dat dat is waar we ook eigenlijk op zitten te wachten? Halverwege het interview leek hij aan te voelen waar ik mee worstelde. Hij zei: “Ik schrijf altijd de waarheid op, ook als ik iets verzin.” En later: “Ik hou ervan als mensen het een beetje raar vinden wat ik doe.” Ja, goed gevoeld, het hoort allemaal bij het spel. Maar dat is oké, ik speel graag mee. Want tussen alle schijnbaar warrige verhalen door zegt hij soms een wonderschone zin waarvan je weet ‘ja, in de roos’.

Op verzoek van Abels stond hij nog even stil bij zijn uit het Taoïsme geleende motto: de weg is bestendig daadloos, nochtans blijft niets ongedaan. Wat zoveel wil zeggen als dat, ondanks dat de mens niet veel te betekenen heeft, toch alles gewoon gebeurt. Dus of ik me als individu nu wel of niet ergens druk om maak, alles gaat toch gewoon door. Een mooie gedachte. Hij leerde ons ook alvast de variant voor de tijd waarin we nu leven: de weg is bestendig, maar niet voor lang, want de vooruitgang. Dank, meneer Snijders.

Na afloop nam hij alle tijd voor handtekeningenjagers en oud-leerlingen. Zo ook voor mij en m’n vrienden van Enschedeaanzee en @edstep. We keuvelden nog wat over het favoriete boek van de één (waarvoor hij van die aimabele meneer Snijders ooit nog een onaardige onvoldoende had gekregen), over het verschil tussen een schrijfsel mailen of op internet zetten – wat weer een mooi metaforisch beeld van een blog opleverde – en over het bibliotheekwerk in deze tijd. En voor m’n gevoel over nog veel meer, maar ook dat zal wel een gevolg van het naspel zijn geweest. Geeft niet.

Meer lezen:
Een handige dromer, de laatste ZKV's in pocket editie
De tien geboden, Snijders in gesprek met Arjan Visser in Trouw (18 december 2010)
Mail afdh voor het ontvangen van de ZKV's in uw eigen maiolbox
De ZKV naar aanleiding van dit bibliotheekbezoek

Foto: Enschedeaanzee

Twittermania

#nieuws
Op oudjaarsdag sprak ik met wat twittervrienden over twitter, natuurlijk. Ik vertelde dat het me begon op te vallen hoe vaak twitter inmiddels wordt vermeld als onderdeel van een nieuwsitems. Dan wel als een soort bron, of ze melden even hoe de gebeurtenis het op twitter had gedaan. Ook spraken we over het feit dat je steeds vaker meemaakt dat beroemdheden of beroepspersonen zich in de nesten werken door iets dat ze hebben getweet. Cornald Maas, Paul de Leeuw, dat waren de early adopters. Nu hebben we bijvoorbeeld een onverstandige politiechef. Waar het me om gaat is dat twitter dus inmiddels zo is ingeburgerd, dat het het waard is om in het nieuws te melden wat er gebeurt en dat je - zeker in een publieke functie - erg moet oppassen met wat je tweet. Je wordt gelezen. Twitter is hot.

#verdacht
Het nieuwe jaar is nog warm van het vuurwerk als een Enschede journalist de kracht en macht van twitter wil aantonen door een hoax te beginnen met een wat suggestieve tweet. Met als gevolg dat z'n account wordt 'suspended', de buitenwereld was kennelijk 'not amused'. Ik weet er het fijne niet van, om eerlijk te zijn heb ik alleen de berichten en verontwaardigingen via twitter voorbij zien komen, maar ergens had hij z'n punt wel bewezen. Twitter is power.

#ziekthuis
Gisteren begon de dag met een artikel in De Pers (van Sanne Rooseboom) over de vraag of je wel kunt twitteren als je #ziekthuis zit en of bedrijven eigenlijk een beleid hebben op het gebruik van sociale media tijdens werktijd. Kijkt de baas mee als je ziek bent? Is het dan handig om te twitteren dat het popconcert zo geweldig is? Lijkt me niet. Zitten je volgers dan te wachten op alle kleuren en samenstellingen van je snot? Nou nee, dat nu ook weer niet. Mag je baas ingrijpen als je je facebookprofiel bijwerkt tijdens de verplichte 10-minuten pauzes omdat je altijd zo'n hoofdpijn krijgt van je beeldscherm? Lijkt me wel. Het feit dat het een artikel waard is om mensen te waarschuwen over wat ze tweeten als ze #ziekthuis zitten, bevestigt mijn vermoeden. Twitter is sickening.

#moerdijk
Vanmorgen las ik een bericht op NOS|Headlines over de brand in Moerdijk, een brand die ik via twitter leerde kennen en volgde. Het betreffende artikel is alweer geactualiseerd, de oude versie is overschreven helaas. De laatste alinea ging over hoe de brand had gescoord op twitter en vermeldde dat #moerdijk niet de trending topic was geworden vanwege een tweet waarin een zinnetje uit een sketch van de New Kids stond. En juist die tweet werd wereldwijd geretweet, vandaar. Helaas voor #moerdijk, maar het levert de New Kids wel weer een eigen artikeltje op (hopelijk blijft deze wél staan). Tja, twitter is trending.

#wijsheid
Ik blijf toch zitten met een wat onbestendig gevoel. Is dit wat ons te wachten staat? Nieuws over hoe het nieuws het doet op twitter? Of nieuws dat ontstaat op en door twitter? Is dat wat we willen/moeten weten? Ik zag ook in één van de vooruitblikken op 2011 voorbij komen dat twitter het einde van het jaar niet gaat halen. Kennelijk is dat ook nieuws. Ik verbaas me, dat is het, en ergens maak ik me ook wel een beetje zorgen. Ondertussen blijf ik er - op gepaste momenten - vooral positieve tweets tweten, de actualiteiten signaleren en veel virtuele vriendschappen delen. Want dat is toch wat het vooral is. Twitter is fun, toch?

Tot zover de goede voornemens

Van oud naar nieuw

een nieuw begin
in een wereld vol verhalen
met de blik gericht naar buiten
wordt ook het binnenste niet geschuwd
de lach schuilt in de kleinste hoekjes
en aan leermomenten geen gebrek
er is immers genoeg te beleven
tussen denken en doen

dus in een tijd vol beweging
is het goed om te weten
dat een rustpunt huist
in mijn domein

astrid