Astrids Scribbles

Gister was de laatste schooldag van vier rijke studiejaren. We keken er allemaal met dubbele  gevoelens naar uit. Eindelijk klaar, eindelijk weer vrij, maar ook nooit meer die fijne, voedende zaterdagen samen. Vier jaar geleden begonnen we in hetzelfde domein, met een volle klas, aan een onbekende reis. Nu sluiten we met tien Vrienden-voor-het-leven deze reis (bijna) af. Ik heb me ingesteld op een dag met nog één keer alle vertrouwde rituelen. Zoals verwacht loopt alles anders... Mijn overstapkoffie loop ik mis door een vertraagde binnenkomst. Het wordt een sprintje in plaats van een cappuccino. De lunch wordt ingekort, dus ons rondje door de volkstuintjes ook. We zullen nooit helemaal zeker weten of meneer Beeld er nog altijd staat. Het programma wordt bijgesteld, want er is te weinig tijd voor alle parels en verhalen die nog willen stralen. En het zal aan mij liggen, maar zelfs de thee en koekjes smaken anders.  Gelukkig is er ook heel veel wel. Aandacht voor de actualite...

Ik ploeter deze laatste studieweken alleen nog aan een scriptie, waarbij ik verbinding probeer te leggen tussen de oerelementen bij betekenisvol contact met mensen met dementie. Het maakt dat ik meer leer over dementie, dat ik mezelf uitnodig om uit het 'hoofdkantoor' van de taal en analyse te stappen en dat ik zelf ook weer meer in contact kom met die elementen. In beweging, in voeding, in bewustzijn. Op de ochtend dat ik naar school moet bedenk ik dat het mooi is om ter ondersteuning een soort altaartje te maken met een symbool voor elk element. Ik pak eerst de prachtige kaars die ik van m'n biebcollega's kreeg, Vuur is voorzien. Ik geef een glimmende schelp een tweede leven als het element Water. En versteend hout is een perfect symbool voor Aarde. Maar wat doe ik nu met Lucht? Meestal gebruik je daar een veer voor, maar waar haal ik die vandaan? Ik besluit dan maar een wierookstokje op te steken. Altaar klaar! Snel loop ik naar de trein, om halverwege bijna te strui...

Ik ben voor de derde keer op bezoek bij een cliënt, die in korte tijd veel dierbaren verloor. Inmiddels zelf bijna 80 jaar levensverhalen rijker, dus er zijn in onze gesprekken al een paar grote momenten voorbij gekomen. Terwijl hij me bijpraat over hoe het sinds de vorige keer met hem gaat, opent zich bij mij ineens een luikje. Deze meneer woont aan de rand van het vuurwerkrampgebied. Hoe lang ook alweer? Hij moet daar toch iets van hebben meegemaakt. Dus ik vraag er maar eens naar, woonde u hier al op die bewuste dag? "Nee, nee, ik woon hier bijna 24 jaar. Tijdens de ramp woonde ik daar, midden in Roombeek." En dan vertelt hij hoe hij eerst naar het vuurwerk had staan kijken, net weer naar binnen was gegaan toen de grote klap kwam, om vervolgens met een buurvrouw uit de puinhopen van hun huizen de wijk te ontvluchten. Hij had alles achter gelaten, met het idee later wel weer terug te komen. Maar daar dacht het vuur anders over.  "Dus u bent alles kwijtgeraakt?" ...

Voor mijn stage bij Willem. Hart voor levensvragen bezoek ik nu ook zelfstandig cliënten thuis. Deze ochtend zit ik voor het eerst bij een jonge vrouw met grote vragen. Het is op vele lagen een bijzondere ervaring. De herkenning van de eenzaamheid in een bijna overweldigende wereld die niet past. Mijn gevoel van willen geruststellen met dat het echt allemaal wel goed komt 'als je later groot bent'. En een dankbaarheid dat ik er deze dag op deze plek voor haar mag zijn en waarschijnlijk echt iets kan bijdragen in het verlichten van haar last. De vraag is alleen nog even hoe, want ik heb geen toverdoos met het antwoord op de vraag naar de zin van dit alles. Maar ik kan haar wel bijschijnen in haar zoektocht. Dus ik stel vragen en laat haar vertellen. Dat kan ze goed, het is een slimme meid, met al heel veel zijwegen in haar levensverhaal die we zouden kunnen bewandelen de komende tijd. Aan het eind weet ik alleen niet zo goed hoe ik deze kennismaking zo afrond dat er iets van ee...

We zitten midden in de module over het vormgeven van rituelen. Als geestelijk begeleider word je wel eens gevraagd om mensen met een ritueel te ondersteunen bij een afscheid van een persoon, het afsluiten van een periode of juist bij het transformeren naar een nieuwe fase. We leren over de vaste onderdelen van een goed ritueel, zoals een symbool, de symbooltaal en een symbolische handeling. Het is vooral leuk en herkenbaar om te horen dat een goed ritueel valt of staat bij een goede verhaallijn. Het is dus gewoon een spirituele manier van storytelling. Met een personage, een plaats en tijd en een duidelijk thema. Heerlijk. Ons tentamen bestaat uit het bedenken én uitvoeren van een ritueel waar alle elementen logisch en zinvol in vertegenwoordigd zijn. Er komen al een paar mooie suggesties voorbij. Het afscheid nemen van oude energie of een oud patroon. Het eren van je moeder(schap) en vrouwenlijn in de familie. Het verwelkomen van een nieuwe bewoner in een verpleeghuis... Heel mooi hoe...

Ik kreeg van een trouwe vriend een bundel cadeau: De gedichten apotheek - Poëzie op recept voor het hoofd en het hart , samengesteld door Philip Huff. Briljant en helemaal passend in onze 'toolkit' met werkbladen voor Existentiële Zielzorg. Ik scan door de inhoudsopgave en kies voor het gedicht Adem uit  van Peter Verhulst. Werkt bij 'angst voor het leven, negatief zelfbeeld, gebrek aan energie'. Graag geef ik je het vermogen te vliegen. Niet in de lucht, maar in je hoofd, niet in je hoofd, maar uit je hoofd, je hoofd uit, naar waar het stormt en waar tegelijk de zon blikkert. Hoe hoger je vliegt, hoe kleiner de wereld wordt, Speldenkop. Duizelingwekkend vergezicht. Eeuwige sneeuw (maar niets is eeuwig). Volmaakte stilte (maar niets is volmaakt). Vlieg, flamingo van nieuwsgierigheid. Vliegenier van vreugde. Piloot van hoop. Astronaut van geluk. Vlieg! Vlieg uit volle borst jouw zon tegemoet. De volgende dag zit ik voor m'n stage met een kleine groep geestelijk verzo...

En dan is het echt gedaan. Na 26 jaar heb ik afscheid genomen van het bibliotheekwerk. Na een borrel vol lieve woorden en een prachtig gedicht, mooie cadeaus en een goudmijn aan persoonlijke levenswijsheden, maar vooral heel veel warme knuffels begin ik in januari aan een nieuw hoofdstuk in een nieuw boek. Het begin Toen ik in Hengelo begon werd ik verantwoordelijk voor alle producten rondom leesbevordering in het basisonderwijs. Ik zette alles wat er al was in een mooie brochure, ringbandje erdoor en ging op de fiets alle scholen langs om kennis te maken. Ik had al snel het gevoel dat er meer 'structuur' en doorgaande lijn in dat aanbod moest komen. Dus ik nodige mezelf uit bij het huidige Cubiss voor een kennismaking met De Rode Draad . Een prachtige reeks leesbevorderingsproducten voor groep 1 t/m 8, die jarenlang de basis van ons aanbod zou worden. Ik nam al snel het halve magazijn in beslag met boeken, materialen en kratten en er kwamen meer collega's in het team om de...

De vakantie is nu echt voorbij. Ik kan alweer twee schooldagen en één werkweek afvinken. Voor me ligt een seizoen dat is opgedeeld in 240 blokjes met lessen, supervisie en tentamens, met zinvolle maar pittige stageopdrachten, met werken als zingevingsvrijwilliger en met een eindscriptie waarvoor het onderwerp zich hopelijk nog aandient. Oh ja, en dan zijn er nog evenveel (en meer) blokjes gevuld met m'n baan én blokjes voor noodzakelijke Zielentijd . Tijd voor verwerken, leeglopen, kauwen en herkauwen, ordenen en herordenen, evalueren en loslaten. Lege blokjes dus.  Ik wist op dag 1: dit wordt een vol jaar. Overzichtelijk, er is een kop en een staart, maar vol. Ik weet na dag 2: dit wordt een intens jaar. Al bij het eerste thema waarop we mogen reflecteren wordt er iets in mij dieper aangeraakt dan tot nu toe: geven en ontvangen. Als we vervolgens elkaar geestelijk gaan begeleiden, blijkt hoe krachtig en intiem het is als er een onvoorwaardelijke ruimte wordt geboden aan jouw verha...

Ondanks dat het de heetste dag van het jaar lijkt te gaan worden, besluiten we het spontane plan voor een bucketlist wandeling door te zetten. Tijdens m'n studie ontdekte ik dat mijn grootouders eind jaren '20 als tieners de Sterkampen in Ommen hebben bezocht, waar Khrisnamurti zijn theosofische bijeenkomsten hield rondom kasteel Eerde van baron Philip van Pallandt. Er loopt nog altijd een wandelroute over 'het vergeten pad' waar deze 'beeldenstormer' en zijn toeschouwers vele lezingen en meditaties hebben beleefd. Tijd om in die voetsporen van m'n grootouders te stappen. We starten met koffie daar waar we zeven uur later met een welverdiende ijsco eindigen: de stationsrestauratie van Ommen. Ik duik nog even snel het toilet in, is het plan. Maar als ik binnenkom en om me heen kijk, zie ik alleen ramen en een vrolijke muur. "Is hier misschien ook een toilet?", vraag ik bijna verontschuldigend. "Ja hoor, onder het poortje door", zegt de ga...

In de opleiding en tijdens m'n inwerken als zingevingsvrijwilliger komt het vaak ter sprake: de onmisbare wederkerigheid in de relatie tussen geestelijk begeleider en cliënt. Welke gespreksmodellen of -technieken je ook gebruikt, uiteindelijk ben je je eigen instrument. Je neemt altijd jezelf mee en dus ook je eigen verhaal. En soms vraagt een situatie dat je er niet alleen bent voor de ander, maar ook iets van jezelf laat zien. Ik zit weer bij mijn vaste cliënt voor Willem . Een bonusbezoekje, want het gaat echt niet zo goed met haar. Ze is deze week schandelijk opgelicht door telefooncriminelen die actief zijn in de regio. Meegezogen in de fuik van een mooi verhaal heeft ze een tas vol waardevolle spullen meegegeven. Foetsie. Diep geraakt in haar kwetsbaarheid. 'Hoe kunnen mensen zo slecht zijn', mompelt ze meermaals. Maar tranen zijn er niet. Sinds de dood van haar man, al bijna een halve eeuw geleden, kan ze niet meer huilen. 'Gek hè', zegt ze, 'en ik wil he...

We zitten midden in de module Moreel Beraad. We leren waar een ethisch dilemma aan moet voldoen, welke vormen van moreel beraad er zijn en hoe je als geestelijk begeleider een goede gespreksleider bent. We oefenen in groepjes met zelf ingebrachte casussen. Twee dingen zijn cruciaal in dit proces: wat is de werkelijke kernvraag en waar ligt het 'hittepunt' van het dilemma. Zo puzzel je als groep stapsgewijs naar een besluit waarmee je de minste morele schade aanricht. Het analytische van deze rol ligt me wel. In de praktijk word ik onverwacht uitgedaagd. De hele weg van Enschede naar Utrecht loopt mijn morele stressthermometer op naar een vurig hittepunt door de schaamteloze houding van een medereiziger. Best knap eigenlijk, dat je zo stoïcijns helemaal je eigen ding kunt doen. Ondertussen oefen ik op de zinsconstructie van de juiste kernvraag: "Moet ik de reiziger op dit moment aanspreken op het vervuilen van de zitplaats en bezethouden van twee extra plekken, als hij verd...

Op deze Goede Vrijdag zit ik voor de derde keer als zingevingsvrijwilliger van Team Willem bij een 84-jarige dame. Was het eerste bezoek nog redelijk overweldigend door haar levensmoeheid, dit keer lijkt de lucht wat geklaard. Ze noemt het bewust een 'goede morgen' en heeft er duidelijk zin in. Wat een heerlijke binnenkomst! Na wat uitwisselingen over de paaseitjes, de edelstenen in haar kamer en om mijn nek en ons vorige gesprek, wijst ze op een brief die op tafel ligt. 'Lees maar even voor', zegt ze. Een brief voorlezen? Nee maar, dat ken ik ergens van. Het blijkt een verslag van het gesprek dat zij onlangs had over een ondersteuningsaanbod vanuit de gemeente voor meer sociale aansluiting en betekenisvolle dagbesteding. Ik scan snel vier kantjes met persoonlijke informatie en check of ze echt wil dat ik dit voorlees. 'Ja, want als ik het hoor dan begrijp ik het beter'. Vanwege haar achtergrond vermoed ik dat er ook wat gebrekkige leesvaardigheid achter schuil...

Ik mag als officiële zingevings vrijwilliger  aanschuiven bij de jaarlijkse algemene ledenvergadering van team Willem. Zo zit ik ineens in een net iets te krappe zaal vol Geestelijk Verzorgers. Door een speling van het lot kwam ik tegelijk aan met m'n mentor, vochten we om de laatste parkeerplaats en zaten we even later naast elkaar aan de thee. Een mooie gelegenheid om hem om raad te vragen over m'n eerste echte cliënt, want ik vond het allemaal best pittig. Volgens mij zit zij meer in de crisisfase dan in de aandachtfase en heeft ze nood aan een 'echte' geestelijk verzorger. "Bel me!", zegt hij gelijk. En hij wil de volgende keer ook wel mee. Kijk, daar heb ik wat  aan! Voor ik het weet staat er ineens een Willem-quiz op de agenda. Een quiz? Ja, ik had me kennelijk moeten verdiepen in de mooie cijfers uit het jaarverslag van 2023. Oh jee, die was me even ontgaan. In een vrolijke petje-op-petje-af variant racen we door de prestaties van dit zinvolle netwerk....

In alweer de derde module van dit schooljaar spelen we het Dialoogspel Tussen zon en maan , waarbij je een persoonlijke reis maakt rondom een contrastervaring uit je leven. Voorafgaand aan de tweede etappe van de reis zegt de thuisopdracht: Maak een wandeling of fietstocht naar een plek die je lief is of die op een andere manier indruk op je heeft gemaakt. Ergens in de natuur of een café, museum, kerk of steegje in de stad. Neem iets van die plek mee naar de volgende groepsbijeenkomst. Een plek die me lief is? Hier in de omgeving? Ik moet heel eerlijk bekennen, zo dicht bij huis is dat op de eerste plaats... m'n eigen thuis. Misschien veel te behoudend en saai, maar die plek ik me best wel lief. Telt dat ook? Als ik iets verder mag reizen, dan weet ik wel wat heuvels en uitkijkpunten in het zuidelijkste Geuldal of natuurlijk klooster Rosario, waar ik zulke mooie stiltereizen maak. Maar ja, daar ga ik deze week niet meer langskomen. Dan bedenk ik me dat ik wel iets in huis heb van R...

Ik mag met een geestelijk verzorger op stap. Om het vak te leren kennen en om ervaring op te doen als vrijwilliger voor Hart voor Levensvragen. M'n 'mentor' is net gepensioneerd en bezit een aanstekelijke dosis EigenWijsheid. Hij neemt me mee langs twee cliënten waar hij al lang over de vloer komt. Onderweg praten we over het vak en vertel ik iets over mijn achtergrond. En dat ik net m'n getuigschrift heb gekregen voor het afronden van de basisopleiding Spiritualiteit & Zingeving. 'Ach ja, zingeving', zegt hij, 'dat woord, dat zegt me niet meer zoveel hoor.' Het lijkt een beetje een holle term voor hem geworden. We zoeken nog of er een ander woord is dat voor hem beter past bij wat hij doet, maar voor ik het weet loop ik door een openstaande deur de eerste huiskamer binnen. Wat me in het daaropvolgende uur het meest raakt is hoe m'n mentor tegen het eind een inzicht tevoorschijn tovert dat de cliënt bijna verbaast en vooral lachend ontvangt. Dat ...

De tweede module van dit schooljaar gaat over begeleidingsmethodieken. Hoe pak je dat nu eigenlijk aan, zo'n ontmoeting rondom betekenisgeving. In de loop van dit jaar komen verschillende soorten methodieken en gespreksmodellen voorbij. We richten ons nu eerst op de basis en hoofdlijnen. Als opwarmertje staat de docent stil bij of je als geestelijk begeleider wel of niet doelgericht bezig bent en hoe dan. Ineens zitten we bij Aristoteles en de twee soorten van doel- of zingericht handelen die hij onderscheidde: poièsis , waarbij het extrinsieke doel ligt in het resultaat van de activiteit, zoals de tafel die je in elkaar timmert. En praxis , wanneer het intrinsieke doel in de handeling van de activiteit ligt, zoals het maken van muziek. Eh... oké, dat onderscheid snap ik nog wel. Toch blijft er een stemmetje knagen in m'n hoofd terwijl de docent rustig verder praat. Als praxis  gaat over de zin van de handeling, waarom is die grote bouwmarkt, waar je alle materialen haalt om ee...

Ik spreek iemand die in een hospice werkt. Zo'n palliatieve zorginstelling voor mensen die aan het einde van hun leven zijn gekomen. Daar waar je pas mag 'logeren' als je levensverwachting minder is dan drie maanden. Tijdens mijn Amerikatournee met het Ricciotti Straatensemble (we schrijven begin jaren 90) hebben we opgetreden in een heel groot hospice. Indrukwekkend was dat.  Ik merk in het gesprek op dat zij hun hospice een Bijna Thuis Huis noemen. Die term ken ik nog niet. Hij legt me uit dat er twee soorten hospices zijn: een High-care, waar 24 uur per dag medische zorg aanwezig is, zoals in een ziekenhuis. En een Bijna-thuis-huis, waar een woonsituatie wordt gecreëerd zoals de gasten thuis gewend zijn. Ze houden hun eigen huisarts en dagelijkse zorg wordt verleend door wijkverpleegkundigen en vrijwilligers. 'Oh', zeg ik, 'de term is dus eigenlijk een inkorting van  Lijkt op thuis zijn Huis .' Ja, zo kun je het inderdaad zien, beaamt hij. Dan vertel ik d...

Deze tweede lesdag van ons nieuwe schooljaar zit ik voor het eerst thuis in zoom. De zomergriep heeft me te pakken. Inmiddels koortsvrij, maar zowel m'n kriebelhoest als m'n lichaam houd ik liever uit trein en klaslokaal. Gelukkig is er een online verbinding en dat werkt prima.  Mystagogie. Dat is zowel het mooiste als het meest ongrijpbare vak tot nu toe. De docent definieert dit als 'het verdiepen van het vertrouwen op een begeleiding vanuit en in het mysterie'. Waarbij 'een mystagoog, in het luisteren naar het levensverhaal, beluistert hoe het mysterie zich wil ontsluiten in de ander diens identiteit en zelfbewustzijn'. Snap je? Nee, ik ook nog niet. Maar tijdens deze les worden weer twee prachtige mystieke teksten besproken, veel vragen gesteld en vallen er mooie stiltes na de antwoorden die ieder hier voor zichzelf op geeft. Ik leer dat mystagogie vooral gaat over en begint met luisteren. Dat kan vanuit bijvoorbeeld stilte, liefde, intuïtie of niet-weten. N...

De laatste module van de basisopleiding Spiritualiteit & Zingeving ging over de psychologie van Carl Jung. Waarbij ontstaan en inhoud van zijn beroemde Rode Boek  natuurlijk voorbij kwam. Vooral dat 'ontstaan' raakte iets bij me en werd leidend in m'n afsluitende tentamen. Jung kwam eind 1913 - toen er al best wel wat chaos in de lucht hing - in een grote persoonlijke crisis terecht. Zo'n vijf jaar werd hij gekweld door angstvisioenen en hij besloot deze op te schrijven. Vooral 's nachts, in afzondering, in een klein, koud, donker huisje. Afzondering en stilte. Jung was niet de enige grote geest die zich terugtrok voor z'n creatieve of zelfs therapeutische proces. Mahler, Grieg, Nietzsche... allemaal hadden ze hun componeer- of schrijfhuisje om het fluisteren van hun ziel beter te kunnen horen. Ik herken die behoefte. Zeker nu de prikkels van buiten zoveel meer aanwezig en - eerlijk is eerlijk - verslavend zijn. En ik merk dat ik daar steeds meer last van k...

Op de laatste schooldag van dit studiejaar bespreken we in kleine groepjes onze persoonlijke portfolio's, waarin we schrijven welke belangrijkste inzichten we uit alle modules hebben gehaald. Altijd mooi om te lezen hoe een ander uit dezelfde les andere dingen haalt. Dat wat bij jou het meest resoneert zegt niet alleen iets over wie je bent als mens, maar ook over waar je je op dat moment bevindt in je leven en groeiproces. En zo leer je altijd weer iets nieuws van de inzichten van een ander. M'n klasgenoot vertelt over zijn persoonlijke les. Hoe hij zich meer bewust is geworden van het feit dat er vaak andere emoties zitten achter een simpele boosheid. In zijn werk heeft hij veel te maken met klagers en die kunnen soms bot en rot uit de hoek komen. Hij vertelt hoe hij meer contact probeert te maken met wat de ander beweegt, waar die boosheid vandaan komt, behalve die lekkende kraan. "Hij kan wel net zijn ontslagen, ruzie hebben gehad met een dierbare of gewoon met z'n...