Welkom Lucas!

30 januari 2009

Foto

Rust op het werk

In de nieuwste Vives (nr.91) staat een portret van José Kuijsters van Buro Compane. Zij helpt scholen, docenten, ouders en kinderen bij het creëren van rust en ontspanning, waardoor het concentratievermogen toeneemt en de kinderen beter luisteren.

Kinderen zijn drukker, beweeglijker en mondiger dan vroeger. Niet dat de kinderen echt zo anders zijn, maar de maatschappij is anders. En daar reageren kinderen op. Ze krijgen 24 uur per dag prikkels, ze hebben meerdere activiteiten na schooltijd en ze bevinden zich vaak tussen en na schooltijd in verschillende opvoedsituaties. Ga d'r maar aan staan.

José maakt een leuke vergelijking met een taart. Die verdeel je evenredige in puntjes; voor werk en gezin, voor hobby en vrienden. Vaak vergeten we een puntje toe te kennen aan het verwerken van prikkels en emoties. En dat gaat ten kosten van een andere punt, concentratie bijvoorbeeld.

Ik vond het verrassend om te lezen dat docenten kennelijk op maandag moeite hebben de kinderen weer bij de les te krijgen. Die zijn dan namelijk nog moe van het weekend, omdat ze weer zoveel leuke dingen hebben gedaan. Tja, zo zit je al snel in een vermoeidheidsspiraal.

De oefeningen die José aanbiedt, liggen op het vlak van visualiseren, ontspannen, mediteren en (kinder)yoga. Wat bijvoorbeeld goed werkt , is een dagdroomverhaal: de kinderen gaan lekker zitten, doen de ogen dicht en luisteren naar een verhaal. Over het strand bijvoorbeeld. Door naar de zee te luisteren en het zand onder je blote voeten te voelen, prikkel (!) je de zintuigen. Met verrassende ontspannende gevolgen bij de kinderen. Lezen als ontspanningsoefening. Lang leven de droomverhalen! 

Ik vind dit mooi: even weer aandacht voor rust en stilte. Ik heb dat ook hoor. De hele dag geroezemoes, binnenstromende mail, altijd wel ergens telefoon, soms vliegen van overleg naar overleg, snel naar de trein, prikkels van kranten (of je nu wilt of niet, ze zijn overal), altijd energie van andere mensen om je heen en thuis weer te snel achter de pc. Dan groeit de behoefte aan even Niks. Deze week was ik weer een dag op de NOT, als exposant voor Schoolbieb en als bezoeker. Dat is prikkels in het kwadraat. Dan zit ik thuis echt even een uurtje in het stille donker voor me uit te staren. Even leeglopen...

Ik las ooit over een bedrijf dat een vaste mail- en telefoonloze ochtend in de week heeft. Dan gaat overal de stekker eruit en kan iedereen even ongestoord werken. Dat lijkt me wel wat. En dan afsluiten met een paar zonnegroetjes en een korte meditatie. Toch jammer dat die stilteruimte toch weer van de herinrichtings-tekentafel is verdwenen.

Foto

Gelukkig, het ligt niet aan het powerbrowsen

Blogkermis: over nut en noodzaak van klassieke media

Welkom in Scribbles' Kermis
Er is hier voor ieder wat wils: een duizelingwekkende draaimolen, een achtbaan met driedubbele looping, een duister spookhuis en een confronterend spiegelpaleis. We gaan hier en daar wat kort door de bocht, maar dat houdt de geest scherp.
Bent u uitgefeest? Schrijf dan voor 16 februari een blogpost over uw ervaringen in één of meer van de attracties. Vergeet niet te linken naar deze post, dan zal ik uw ideeën toevoegen aan de slotcarousel.
Alle riemen vast? Dan gaan we los!

Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen…
dat leerlingen het niet zo nauw nemen met het kritisch beoordelen van de informatie die zij gebruiken voor werkstukken of onderzoeksverslagen. Ze zijn in de veronderstelling dat internet de waarheid is en kijken niet verder dan de eerste 10 hits: een ranking, die gebaseerd is op populariteit. En de stelling hoe populairder, hoe betrouwbaarder gaat voor het internet helaas niet op.

Maar er is meer aan de hand.
Leerlingen geloven niet alleen dat internet Waar is, ze hebben ook het idee dat internet Alles is. Dat als ze iets niet op internet vinden, dat het dus niet bestaat. De alternatieven zijn van het netvlies verdwenen. De twijfel ontbreekt.

Internet is een onovertroffen bron…
als het gaat om een eerste oriëntatie, een snelle mening, attendering of samenvatting. Voor een goed onderbouwd werkstuk of onderzoek moet je de diepte in. Je moet achtergronden zoeken bij de mensen uit dat meningencircus, je moet de informatie binnen de juiste context plaatsen. Kortom: je moet moeite doen. En daar heb je vakliteratuur en 'klassieke' media voor nodig. Media die in printvorm verschijnen, omdat de inhoud zich niet leent voor een beeldscherm of webstructuur. En media die vaak ook nog eens auteursrechtelijk beschermd en niet vrij toegankelijk zijn.

Er doen zich dus twee problemen voor:
1. leerlingen zijn niet alleen te lui - te verwend wellicht - om nog de moeite te nemen zich in die klassieke media te verdiepen, maar
2. ze weten ook niet meer dat die bestaan.

Docenten doen hun best…
om leerlingen uit dat spoor van internet te trekken. Maar als ze eisen dat leerlingen gedegen onderzoek doen en de achtergronden van hun internetinformatie opzoeken, stuiten ze op een muur van weerstand. Wanneer docenten vervolgens wijzen op die klassieke media en die leerlingen confronteren met de kwalitatieve resultaatverschillen, gaat er vaak een wereld voor hen open.

Dit lijkt niet zozeer een Tijdsgeest te zijn,
als wel een kwestie van Beschikbaarheid. Google biedt één zoekvenster en altijd resultaat. Dat is natuurlijk veel prettiger dan de lastige zoekinterface van een (wetenschappelijke) databank, een fulltext artikel of een boek van 300 pagina’s. Dat is net zoiets als de keuze tussen boodschappen doen en een gezonde maaltijd koken of een diepvriespizza in de magnetron schuiven.

De docent
Je kunt natuurlijk een principiële discussie voeren over de vraag óf er sprake is van een probleem. Als docenten de achteruitgaande kwaliteit van de knip-en-plak verslagen accepteren, dan zijn we klaar. Of moeten we docenten (blijven) aanspreken op hun verantwoordelijkheid?

De leerling
Er groeit een generatie op die de alternatieven van internet niet kent en niet weet welk medium je voor welk doeleinde gebruikt. Lopen zij ‘schade’ op als ze dat niet meer leren? Waarin zit die schade? En hoe zouden we ze dat weer kúnnen leren?

De informatie
De waarde van internet is voor bepaalde doeleinden ongeëvenaard. Diepere en bredere informatie verschijnt in print of moeilijk toegankelijke databanken. Moeten die klassieke media weer op het netvlies van de leerlingen komen of moet die verdiepingsinformatie goed leesbaar en vindbaar op het net komen te staan? En kán internetinformatie wel net zo’n rijk, compleet en genuanceerd beeld geven van een onderwerp als een goed onderbouwd boek? Gezien het verschil tussen beeldscherm (vluchtig, snel, actueel) en kwaliteitsprint (diepgravend, achtergronden, ingewikkelde afwegingen van voor- en tegenargumenten).

De spiegel
En hoe staat het tenslotte met uw eigen kritische houding en onderzoekend vermogen. Is dat de laatste 5 tot 10 jaar veranderd? Bent u iemand die nog altijd de moeite neemt om een verantwoorde maaltijd te koken of schuift u (ongemerkt) steeds vaker een pizza in de magnetron?

Zo, de riemen mogen los, alle kleren weer in de plooi en een kam door het haar. Neem gerust even de tijd om de benen te strekken en schenk een stevige slok in. Maar dan - hup - achter het toetsenbord en rammelen maar!

NB Deze blogkermis is mede tot stand gekomen n.a.v. een redactieoverleg van Mediacoach en de wens om dit onderwerp aan de orde te stellen. De uitkomsten van deze kermis kunnen input geven voor interviews, artikelen of andere items van een volgende editie. Met dank aan John van de Pas (docent Informatiemanagement en Informatiesystemen aan de opleiding IDM Saxion Hogescholen) voor zijn hulp bij de probleemanalyse.

Foto

Nederland Leest Grote Letters

Onlangs werd de titel voor de campagne Nederland Leest 2009 bekend gemaakt: Oeroeg van Hella Haasse. Vanaf eind oktober staan alle bibliotheken weer vol met die bekende pocketuitgave van deze debut-roman uit 1948. En iedereen denkt al na over activiteiten bij het thema, om weer zoveel mogelijk mensen in de bibliotheek en aan het lezen te krijgen. Want dat is toch het doel van deze campagne: heel Nederland leest hetzelfde boek en praat erover of doet er iets mee.

Heel Nederland? Dus ook de mensen die - om welke reden dan ook - onze taal niet zo machtig zijn? Jazeker! Want vorig jaar konden bibliotheken ook een aantal exemplaren bestellen van een vereenvoudigde uitgave. Kortere zinnen, makkelijker woorden, grotere letter, eenvoudiger leesbaar. Mulisch voor beginners, zeg maar. Heel prettig voor die doelgroep laaggeletterden, die we zo graag met het lezen willen helpen.

Maar hoe zit het dan met die ouderen, of slechtzienden, die afhankelijk zijn van onze collectie Groot Letterboeken? Doen die ook mee? Nou, dat ligt kennelijk wat lastiger. Die gewone pockets kosten natuurlijk al heel wat. Die eenvoudige uitgave, dat gaat nog wel, want die zijn naar verhouding wat dunner. Maar groot letter? Dat kost natuurlijk veel meer papier. Probleempje.

Nou is mijn beroepskader meer gericht op een variant voor kinderen of scholieren. Maar gelukkig zijn er nog bevlogen bibliothecarissen in het ouderenbibliotheekwerk, die zich dit gemis wél aantrekken. En die in actie komen. Onder aanvoering van blogger Schrijverdezes is er een NLGL-blog geopend waar iedereen z'n handtekening kan zetten. Een handtekening vóór een uitgave van Oeroeg in Groot Letter. Voor al die slechtziende leesbeesten, die ook graag mee willen doen aan deze Landelijke Campagne.

Dus schroom niet en laat uw stem horen. Hadden ze al die bibliothecarissen maar niet op blogcursus moeten sturen!

Scribbles kan het niet laten

Naar het voorbeeld van...

Scribbles had er ook last van

Zwieren, zwaaien, sensatie draaien!

Dus Essen dacht: dat nieuwe blogkuiken daar in het oosten, dat moest maar eens volwassen worden op onze blogkermis! Oei, spannend, maar ook wel leuk. Dank Essen.

Het kuiken broedt inmiddels al op een mooi ei, dus houdt m'n scribbles in de gaten. Of het een draaimolen, achtbaan of spiegelpaleis wordt, dat houd ik nog even in het midden. Maar een opwarmertje heb ik al wel voor u, voor het geval u hem de eerste keer gemist hebt.



Tot de volgende ronde!

Leer scholieren kritischer te googelen

Deze kop stond boven een kort bericht in de nieuwsbrief van Vives. Mijn aandacht is getrokken. Leest u met me mee?

Scholieren moeten les krijgen in het kritischer beoordelen van informatie op internet. Ze 'knippen en plakken nu vaak', zonder dat ze goed weten of ze een betrouwbare bron in handen hebben. Dat stelt docent Amber Walraven van de Universiteit Twente, die vrijdag op dit onderwerp promoveert aan de Open Universiteit Nederland.

De google-lessen moeten ervoor zorgen dat scholieren beter gaan kijken of de informatie die zij vinden waardevol is en of het om betrouwbare sites gaat. Scholieren zouden nu vooral kijken of de informatie in het Nederlands is, of de site snel een antwoord geeft op hun vraag en of die er leuk uitziet. Het onderzoek werd verricht onder scholieren van het vwo.

Het is volgens de promovenda niet de bedoeling dat het kritischer leren zoeken een speciaal vak moet worden. Docenten moeten zoekinstructies opnemen en verhelderen in hun lessen voordat leerlingen aan een zoekopdracht beginnen. Het onderzoek werd mede gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Ja? Dus? Waar zit de strikvraag?

Even terug. Ik tel 3 opmerkelijke zaken in dit bericht.
1. Er is een flinke zak geld gegaan naar een onderzoek over het zoekgedrag van scholieren,
2. waardoor iemand kan promoveren op het feit dat scholieren veel knippen-en-plakken en de informatie niet kritisch lezen en
3. er een aanbeveling gedaan kan worden over zoekinstructies en Google-lessen door docenten.

Ben ik nou gek of weten we dit met elkaar al een tijdje en zijn scholen en bibliotheken al aardig op weg om doorgaande leerlijnen informatievaardigheden te ontwikkelen, is mediawijsheid inmiddels een redelijk bekend begrip en besteden we daarbij niet alleen aandacht aan Google, omdat de vergelijking met andere bronnen een interessant onderdeel van mediawijsheid is. En dat allemaal zonder dure promotie. Ook mis ik de rol van de mediathecaris in dit bericht, maar ik ga er maar even vanuit dat die in het volledige rapport genoemd wordt.

De eerste reactie bij dit nieuwsbericht komt van iemand die ik ken en die zijn vak heel serieus neemt. Hij bevestigt de conclusie en onderneemt op zijn school actie om het tij te keren. Fantastisch!

Mevrouw Walraven heeft gelijk, zoveel is duidelijk, maar dit is toch niet nieuw? Of zie ik iets over het hoofd? We hebben het wel over Universiteit Twente, en daar fiets ik elke dag langs, dus ik wil wel zeker zijn van m'n zaken, voordat ik lelijk ga doen.

Ach, dan valt 1 spamkaartje best mee

Is Scribbles de sigaar?

Deze week viel er een mysterieze brief door de bus. Hij is gericht aan "Boten Dam". Die achternaam klopt inderdaad voor de helft, maar daarmee is dan ook alles gezegd. Verder staat er een afbeelding van een half opgerookte sigaar op het adresetiket. Geen afzender.
Spannend!

De dubbelgevouwen kaart maakt het mysterie compleet. Voorop een afbeelding van 2 sigaren in een houdertje waarmee je vermoedelijk ook de punt afknipt. Dat doe je toch met sigaren? Daaronder de tekst 2 Sigoar'n op een richeltie!! Op de achterzijde staat een afbeelding van iets dat voor een hoopje garnalen of wormen door kan gaan en de gedrukte tekst:

Beste heer Dam, (weer bijna goed)

Zoals beloofd hier 2 sigoarn op een richeltie. Bedankt voor de bezichtiging en uitleg van de boten. Ook wil ik u beiden bedanken voor de gastvrijheid en de heerlijke wormen.

Groeten, Frenk

Huh?

Gastvrij, oké. Maar welke boten? Heerlijke wormen?
Welke grapjurk...
De envelop heeft een gedrukte adressticker én een echte postzegel. Hier is dus in ieder geval één paar handen druk mee geweest. Geadresseerde reclame komt vaker voor, maar dan zou ik wel je bedrijfsnaam achterlaten ofzo. Of zou ik binnenkort een vervolgbrief krijgen met de ontknoping van het mysterie?

Googelen helpt ook niet echt. Wel vind ik de gebruikte afbeeldingen. De adresstickersigaar staat op de website van Jan Marijnissen. Die van de sigoar op een richeltie op Buzzer: een Word of Mouth Marketing bureau, waar nieuwsgierige, mondige en sociaal actieve consumenten in staat worden gesteld als eerste nieuwe producten uit te proberen en te 'buzzen' aan hun omgeving.

Dit kan volgens mij 3 dingen betekenen:
1. De SP is een ludieke ledenwerfcampagne gestart, waarvan ik vast nog meer ga horen.
2. Iemand wil dat ik - als typisch voorbeeld van een nieuwsgierige, mondige, sociaal actieve consument - de nieuwe sigarenhouder onder de aandacht breng van mijn omgeving. Bij deze.
3. Eén of andere verveelde malloot vond het nodig om met wat knip-en-plakwerk een bizarre boodschap aan onschuldige landgenoten rond te sturen.

Ik weet het niet hoor, maar volgens mij ben ik het slachtoffer van de eerste analoge spam. Wat denkt u?

Enschede-Utrecht: 3 uur

Leermoment
Cartoons van Toos & Henk laten zich alleen via de URL uploaden als ze vervolgens in het archief van de site bijven staan!
Sorry, het was een leuke!

Er bestaat maar één soort boeken

Er bestaat maar één soort boeken. Dat is de soort die een mensenleven verandert. Wat er verder wordt geschreven, is het bespreken eigenlijk niet waard.

Zo begint het essay van jeugdboekenrecensent Pjotr van Lenteren in Lezen (jrg.3-nr.4). En dan heb je de aandacht van boekenlezende lezers zoals ik natuurlijk direct gegrepen.

Wat volgt is een beschrijving van de weg die Van Lenteren met behulp van boeken aflegde en die hem bracht tot een ontroerend inzicht op zeker moment in zijn leven. Hij noemt boeken die hem zijn studie deden staken, boeken die hem nieuwe vrienden en onnozele helden bezorgden, die hem eenzame ellende brachten, maar tenslotte ook het boek waarbij hij zijn eigen levens- en leesfases verbeeld zag in de Middeleeuwse hoofdpersoon: Ferguut of De Ridder van het Witte Schild (Griffioen).

De titels die hij noemt zeggen mij bijna allemaal niks. Maar het zet me wel aan het denken. Welke boeken hebben mijn leven eigenlijk veranderd?

Het was geen boek dat die roerige puberteit zwaarder of lichter maakte. Het was geen boek dat mij aanzette om de bibliotheekopleiding te gaan doen. Ook was het geen boek dat me vervolgens toch naar het conservatorium trok. Het was een advertentie en - grappig genoeg - een muziekleerling die me uiteindelijk naar Bibliotheek Hengelo brachten. Was er dan niks?

Jawel, ik weet nog dat ik als jonge tiener Koning van Katoren las. Dat vond ik mooi. Ik snapte hoe Jan Terlouw de politieke werkelijkheid en maatschappelijkritiek in het verhaal had verwerkt. En ik vond het mooi dat ik dat snapte! Het leidde tot een lange spreekbeurt en een voorleessessie aan m'n zieke moeder. Ik heb toen meer boeken van Terlouw gelezen, dat weet ik nog wel. 

Vorig jaar heb ik een doorstart gemaakt. Het verschijnen, 36 jaar later, van het vervolg Zoektocht in Katoren maakte dat ik beide boeken achter elkaar heb (her)lezen. Natuurlijk las ik het nu met volwassener ogen én gevoelens, maar het was nog steeds mooi. En ook nog zo verbazend actueel.

Maar om nu te zeggen dat deze boeken mijn leven hebben veranderd... dat zou teveel eer zijn. Zou ik dan gewoon nog geen boeken van 'het goede soort' zijn tegengekomen? Van Lenteren biedt aan het eind van zijn essay een opening:

Er bestaan maar twee soorten goede boeken. De ene soort brengt je in de penarie, de andere haalt je er weer uit. Samen veranderen ze je leven. Liefst ingrijpend. Al het andere is het bespreken eigenlijk niet waard. Wie zo naar de canon kijkt, is snel klaar. Zij het dat je die boeken natuurlijk nog wel even moet vinden. En dat kan niemand voor een ander doen. En moet het ook wel, al dat lezen? Ik heb leren leven van boeken, maar dat is eigenlijk een beetje de omgekeerde wereld. Ik raad dat niemand zomaar aan. Je wordt er hoe dan ook een beetje vreemd van.

Ik moet ze dus gewoon even vinden. Of misschien moet dat ook wel niet. Vreemd... tja, dat ben ik soms wel. Dus misschien heb ik ze stiekem toch al wel gevonden. En hebben ze me zonder al teveel ingrijpen gebracht waar ik ben. Da's mooi.

Maar eh... welke boeken hebben uw leven eigenlijk veranderd?

Geloof niet alles wat je leest

De draagbare lichtheid van web 2.0

Gister keek ik naar de jongste aflevering van Boeken op TV. Wim Brands sprak met filosoof Jos de Mul en hoogleraar ICT/antropologe Valerie Frissen over hun boek De draagbare lichtheid van het bestaan: het alledaagse gezicht van de informatiesamenleving.

Ze beginnen over Obama. Hoe hij optimaal gebruik heeft gemaakt van de voor handen zijnde technologieën, hoe dit de vorm van de politiek heeft veranderd, hoe hij aansloot bij de belevingswereld van jongeren en hoe hij zelfs digibeten wist te verleiden tot deze gebruiksvriendelijke middelen.

Dan gaat het over ons brein en hoe dat zich aanpast aan de omstandigheden (evolutie!). De introductie van nieuwe media zorgt altijd voor een reorganisatie van de hersenen. Jos vergelijkt het met de introductie van het schrift. Omdat we veranderden van jagers in agrariërs kregen we ook meer informatie te verwerken. En omdat ons geheugen vol was, moesten we een deel daarvan uitbesteden. Daarom; het schrift! Zo kregen de hersenen de kans om andere dingen te gaan doen, namelijk leren lezen en schrijven. (Ergens voelt dit als een cirkelredenering, maar het zij zo.)

Nu zitten we volgens Jos weer op zo'n punt van informatie-overload. De computer gaat bepaalde zaken overnemen die we met onze hersenen niet meer aankunnen. Want

je kunt iets opzoeken door naar de bibliotheek te gaan en de hele middag door dikke folianten te bladeren, maar je kunt ook op Google een zoekopdracht geven en in een splitsecond krijg je duizenden zo niet miljoenen zoekresultaten.

Huh?

Op dit punt in de uitzending valt m'n mond open, beginnen m'n ogen te draaien en hoor ik naast me iemand mompelen: 'oh oh, ik vóel hier een blogje ontstaan'. De schat.

Folianten? Ik wist niet dat we die hadden in de bibliotheek. Volgens Van Dale zijn dat boeken in het grootste formaat, in folio. Dat u het maar even weet. Ben toch benieuwd waar we die hebben verstopt...

Hoe dan ook, zijn punt is duidelijk en ik zit inmiddels op het puntje van de bank. Er komt nog een leuke vergelijking: die van de wetenschapper en de knutselaar. Wetenschappers zijn lange termijn planners (net als die agrariërs) en ze bedenken steeds iets nieuws. Knutselaars knutselen met bestaande bouwstenen zelf iets in elkaar. Dingen die in hun concrete werkelijkheid functioneel zijn, dingen die ze in het dagelijks leven belangrijk vinden. Vluchtige dingen. Daarmee is web 2.0 dé wereld van de knutselaars, van de informatiejagers.

Volgens Jos is het moment van de doorbraak van die nieuwe technologieën heel duidelijk aan te wijzen; het moment waarop IT veranderde in ICT. De communicatie werd belangrijk, de sociale dimensie werd dominant. Wat één letter al niet teweeg kan brengen!

Ze hebben het ook nog heel leuk over dat vreselijke mobiele bellen de hele dag, vooral in de trein. Eigenlijk is dit een zegen voor de mensheid, het past heel mooi in onze giftcultuur. Het geven van geschenken brengt een sociale cohesie tot stand. Geven en nemen bevestigt immers de sociale verbanden tussen mensen. Het gaat er niet om wát je de ander geeft (een sms-je of een nieuwe ringtoon), maar dát je iets geeft. Het bevestigt dat je iets met elkaar hebt en geeft uitdrukking aan de statusverschillen tussen mensen. Digitaal vlooien noemt Valerie het. Voor een buitenstaander is dat bellen irritant, omdat hij de tweede kant van die gift mist en ermee geconfronteerd wordt dat hij niet in die giftrelatie zit.

Dus, als u weer eens in de trein iemand luid hoort bellen, geniet er dan van dat hij op dat moment een gift geeft en krijgt. Of bel zelf iemand, om jullie relatie even te bevestigen.

Volgens mijn plaatselijke boekhandel is dit boek niet meer leverbaar. Mooi is dat. Maar het is vast in herdruk, omdat zoveel mensen na deze uitzending nieuwsgierig zijn naar al die andere draagbare lichtheden van onze informatiesamenleving. Ik ga dit weekend in ieder geval nog even lekker knutselen, vluchtig naar informatie jagen, gezellig digitaal vlooien en heel veel giften geven.

Gelukkig Nieuwjaar

met de 200ste scribble!