Taalvirtuoos

Een week voordat m'n jaarlijkse stilte-reset-retraite begint ben ik al in dat bijzondere Rosario. Om in en om het klooster te helpen waar nodig, voor onderhoud of gasten. Mijn zinvolle bijdrage aan het voortbestaan van deze plek. En als bonus leer ik zo niet alleen meer over het B&B-leven, maar leer ik ook de dochter des huizes beter kennen: een 15-jarig lief bijdehandje. Met de voorbijtrekkende gasten gaat het al snel over taal. Want zoals dat altijd gaat tussen Vlamingen en Nederlanders; binnen de minuut ben je woorden uit de spreektaal aan het vergelijken, of toelachen. Of gewoon aan het uitleggen, omdat je elkaar anders misverstaat.

Zo leerde één van de gasten mij dat Vlamingen nu ook allemaal het woord 'leuk' gebruiken. Echt Nederlands, dat zeiden ze vroeger nooit. Maar ja, sinds Facebook en sinds die Like-knop overal, die ook in het Vlaamstalige gebied als vind-ik-leuk wordt vertaald, noemen ze alles in Vlaanderen nu ook 'leuk'. Amai, daar had ik nooit bij stilgestaan. Dat door de taal binnen een sociaal platform de spreektaal van een heel gebied of land wordt beïnvloed. Het is wat. Ondertussen wissel ik met de Bijdehante wat spreekwoorden en gezegden uit. Zo leer ik haar dat we met 'de koek is op' bedoelen dat het maximale is bereikt. Dat kan gaan over je geduld of je begrip, maar dat we het meestal gebruiken in de context van geld.

Een tijdje later valt haar oog op mijn theeglas waar ik het gebruikelijke naamstickertje op heb geplakt. 'Waarom schrijf je er alleen As op?', vraagt ze. 

'Ach ja, voor mij is dat genoeg. En ik ben gewoon lui. Het gaat er toch vooral om dat de ander weet dat dit niet zijn glas is. Wat dat betreft had ik er ook zoiets als m'n pincode op kunnen zetten.'

'Dan is de koek wel snel op', zegt ze zonder blikken of blozen.

Zo fijn als een les snel wordt opgepikt.

Vakantie voorpret

Mijn vaste kapster kent niet alleen m'n haar van alle kanten, maar inmiddels ook mij als mens. En ze kent haar collega's, dus deze keer laat ze het inzetten van de highlights in vertrouwen aan twee andere dames over terwijl ze naast ons een klant knipt en föhnt. Dat betekent wel dat ik sommige vanzelfsprekende gesprekken met wat achterstand begin.

Dus als dame 1 me naar m'n vakantieplannen vraagt, overweeg ik even of en hoe ik de waarheid zal aanvliegen. Maar goed, uiteindelijk kan ieder onderwerp een leuk gesprek opleveren. Ik besluit in de arena te stappen. Voor het gemak laat ik toch die 'stilte' nog maar even achterweg als ik antwoord:

"Ik ga op retraite."

"Wat ga je doen?"

"Retraite", probeer ik nog een keer.

"Wát?", klinkt het inmiddels een beetje bezorgd.

"RE - TRAI - TE", roep ik meermaals en steeds luider, in een poging boven het lawaai uit te komen.

"Ik versta het echt niet", zegt ze, "weet jij wat ze bedoelt?", roept ze in groeiende wanhoop naar m'n vaste kapster.

"Ja, met stilte enzo", helpt ze haar collega, "dan mag je een week niet praten."

"Niet praten? Waarom niet! En hoe noem je dat?"

"Retraite", zeg ik inmiddels lachend, omdat ik wel kan raden hoe dit gesprek gaat verlopen.

"Dat woord ken ik echt niet, ik dacht dat je zei op de trekker!"

 Oh zalig. We maken zo snel fouten.

[foto]

Overgave

Zoals alleen een poes dat kan. 

Nieuwsgierig, als ik drie bankjes verderop ga zitten, komt ze toch even buurten. Eerst alleen een staart langs m'n benen, dan een paar kopjes. Ze kruipt ook op de bank, maar zit eerst een tijdje op de uiterste hoek. Met de rug naar me toe. 

Dan stapt ze over me heen naar de andere hoek. Quasi ongeïnteresseerd kroelend met het hout. Dan voorzichtig voelend hoe ik aai. Na nog een keer heen en weer drentelen wint de rechterkant en theemutst ze onder m'n kriebelende vingers. Langzaam gaat ze liggen... en ontspant. Haar gespin voelt als een hartslag. Ik ben goedgekeurd.

Aanslag overleefd

Na een knusse bijkletslunch met m'n jeugdvriendin nemen we voor m'n flat afscheid als er ineens iets tussen ons door schiet en mij hard op een knokkel raakt. We schrikken allebei van de flits en van mijn pijnkreet. Ik denk eerst een stuk glas te zien liggen, maar herken er dan een ijsblokje in. What the f*ck...?!

We kijken instinctief naar boven, waar wel wat ramen open staan, maar ja, geen grinnikend gezicht natuurlijk. Zij vertelt dat ze ook bijna door een fantablikje was geraakt toen ze op mij stond te wachten. En ik zie daarna nog zeker drie andere ijsblokjes naar beneden komen, maar ben telkens te laat met omhoog kijken. M'n knokkel is inmiddels blauw en dik en hij bloedt een beetje. "Ja", zegt de ijscoboer waar ik een troostbolletje haal, "ijs is een geweldig moordwapen. Het smelt gewoon weg."

Eenmaal binnen hoor ik kleine plofgeluidjes op straat en twee verdiepingen onder mij zie ik een arm de moordwapens naar buiten gooien. Betrapt! Als de voordeur opent kijk ik in de ogen van twee schuldbewuste, Hollandse knaapjes. Leeftijd klaar-voor-de-middelbare-school en alleen thuis.

"Ik zie dat jullie ijsblokjes naar buiten gooien."

"Eh, ja."

"Wat denk je dat er gebeurt als je iemand raakt?"

"Dat doet pijn."

"Ja, dat doet pijn. Mij bijvoorbeeld."

"Oh! Eh, hebben we ú geraakt?"

"Ja, op de knokkel van m'n hand. En die doet nu heel erg pijn en hij wordt dik en hij bloedt."

"Oh, oh, eh, sorry, sorry, eh, heeft u misschien iets nodig...?"

"Nou, waar je mij het meest mee helpt is dat jullie stoppen met ijsblokjes uit het raam te gooien. Als die op je hoofd komen, heb je een gat in je hoofd."

"Ja, eh, sorry mevrouw, we zullen het niet meer doen, sorry."

Dat kinderen zich vervelen en kattenkwaad uithalen is van alle tijden. En ach, een beetje ijs van 10 meter hoog is toch grappig en onschuldig? Nee dus, dat doet echt zeer. Wel mooi om te zien wat er bij de 'daders' gebeurt als de anonimiteit verdwijnt. Ze weten dat ze iemand kunnen raken en dat dat pijn doet. Maar als dat dan lukt, en die iemand blijkt een gezicht te hebben en vertelt hoe het voelt, dan was het toch niet helemaal de bedoeling.

De schat.
Heeft u misschien iets nodig?
Ja, een beetje ijs, tegen de zwelling...

Ontwikkeling

De - vernieuwde - Academie voor Geesteswetenschappen bestond in februari vijf jaar. Het jubileumfeestje was even uitgesteld, maar gister werd er geproost. Een ochtend vol creatieve ont-moeting en 's middag een workshop stembevrijding onder de bezielde leiding van Jan Kortie. Gezellig.

Bij binnenkomst mocht je gelijk aan de bak. Op de foto met een zelfgekozen handgebaar voor de bezoekerscollage, vergezeld met vele excuses over de slechte kwaliteit van de Polaroids. Het is ook maar voor de fun. Als Polaroid-kind ken ik het proces, maar ben toch verrast als er een volkomen witte foto uit het apparaat komt. Zo wit heb ik ze nog nooit gezien.

'Ik ben nog helemaal blanco', mompel ik verdrietig. 'Ja, ontwikkelen doen we hier!', klinkt het achter me. De metaforen liggen gewoon op straat, zalig.

Een tas vol aandacht

De slotdag. In kleine groepjes wordt nagepraat over het eerste jaar, met de portfolio's in de hand. Er gaat een kleine borrel zijn. Onbewust zijn er mooie jurkjes aangetrokken. De gesprekken zijn liefdevol en kwetsbaar. Heeft dit jaar, deze studie, jouw wereld veranderd? Ik denk het wel ja, en ik deel m'n verhaal over de ontmoetingen met daklozen. Ben je opener en meer 'wakker' geworden misschien? Kennelijk ja. Of we al een vorm voor ons zien als het gaat om de toekomst en het geestelijk begeleiden? Nou, niet precies, maar het gebruik van taal en muziek lijkt voor mij wel een logische vorm ja. Het is mooi om ieders proces te zien ontvouwen.

Dat we daarnaast ook gewoon een hele leuke, gezellige, aandachtige en kleurrijke klas zijn geworden, blijkt wel als we onze beide studiebegeleiders in het zonnetje zetten met kadoos en een afscheidslied. Maar meer nog als ikzelf ineens een grote tas met door iedereen verzamelde kleine kadootjes ontvang. Voor al m'n geven van dit jaar, voor de kleine dingen die ik zag en deed. Nou, deze zag ik even niet aankomen.

...

Dit is dus wat er gebeurt als je omgeving maakt dat je het beste van jezelf in het Licht kunt zetten. En die glimlach van dankbaarheid krijg ik voorlopig niet van m'n gezicht. 

Fijne vakantie allemaal en tot in september!

Een mystieke weg

Het eerste studiejaar zit er bijna op. Tien scripties geschreven en een portfolio ter afsluiting. Ziel en zaligheid binnenstebuiten gekeerd en de spiegel glanst van het reflecteren. Dat deze nieuwe weg iets van binnen doet, is voelbaar. Maar dat er ook al zichtbaar iets van buiten zou gebeuren, had ik nog niet verwacht. Toch was er laatst zo'n moment dat ik het universum aankeek en stilletjes vroeg: 'Oké, welke boodschap mag ik horen?'

Uw naam is Astrid? Oh, van Lindgren!
Een paar maanden geleden ontmoette ik in de binnenstad een dakloos koppel. Hij een beetje doorleeft en met gitaar. Zij een vrolijk ding, dat mensen aansprak om wat geld voor hun reis en bedankte voor alles wat ze kreeg, ook al was dat alleen een glimlach of afwijzing Er was iets met hen wat maakte dat ik bleef staan voor een praatje. Toen ik ze na dagen uitgeput ergens zag schuilen, ben ik er met wat eten naast gaan zitten. 'Vertel eens, wat is jullie verhaal?'

Ik vind het bijzonder dat je, door gewoon geïnteresseerd te zijn, in korte tijd iemands leven tevoorschijn kunt luisteren. Om te horen hoe één traumatische gebeurtenis kan zorgen dat je in een spiraal van onhandige keuzes en verkeerde kringen terecht komt. Hun cirkel kan ik niet doorbreken, maar met m'n aandacht en een doos aardbeien of kopje koffie op z'n tijd waren ze net zo blij. Wat me het meest raakte, was dat zij altijd eerst mij iets aanbood als voorbijgangers ze wat eten toestopten. Wie niet kan delen, zal nooit vermenigvuldigen. We hebben een paar leuke ontmoetingen gehad en plots waren ze weg. Verder met hun reis.

Waarom ik dat vroeg? U zag er lief uit.
Kort geleden zat ik op een bankje in het park te lezen toen een mannenstem ineens vroeg: 'Gelooft u in God?' Met de verwachting Jehova's getuigen te zien staan, keek ik op en in het gezicht van een beetje verlopen jongeman. Naast hem een vrouw met een zacht gezicht en een hond. Nee, hier was iets anders aan de hand. In plaats van afwimpelen, koos ik spontaan voor: 'Joh, dat is wel een hele directe vraag aan iemand die je niet kent, zo op een vrijdagmiddag in het park. Is God belangrijk voor je?' En voor ik het weet ben ik weer aan het luisteren en doorvragen. En na een kwartier weer een schrijnend verhaal rijker. 

Als je bij geboorte al 10-0 achter staat, dan is het niet zo moeilijk om onder een boom in het park terecht te komen. Maar wat er ook gebeurt, ze blijven door dik en dun samen, en Hond krijgt altijd als eerst te eten. Hij weet zeker dat God goed voor ze zorgt en vandaag ben ik hun engeltje. Met m'n geld hebben ze weer even drie magen gevuld en hopelijk lekker geslapen.

Dus, terwijl ik ze nakeek en hun verhaal nog op me in liet werken, keek ik glimlachend omhoog en prevelde zachtjes: 'Oké, welke boodschap mag ik horen?'

Onnodige ballast

Ik heb dus een terugkerend droomthema. Iets met treinen. Het is altijd druk, er is stress, en haast. Ik kan het perron niet vinden, ik kan de trein niet vinden, bang dat ik de aansluiting mis, altijd veel mensen die in de weg lopen. Een variërende mix van dit soort ingrediënten.

Vannacht was het weer zover. Ik neem relaxed afscheid van een man en vertrek. Die trein is toch gelijk aan de overkant van de straat? Nee dus, ik kijk ineens door een trapgat drie verdiepingen naar beneden en zie daar de rails waar ik moet zijn. Dat verandert de zaak. Met grote sprongen neem ik alle tredes omlaag, een schuin oog op m'n horloge. Hoe laat ging hij ook alweer? Ik ontspan als ik me realiseer dat ik nog tijd heb.

Totdat ik besef dat ik een tas ben vergeten. M'n rugzak draag ik wel, maar ik had dit keer teveel bij me en het daarom verdeeld over een tweede tas. Dus ik trek een sprint omhoog. De man is alweer z'n eigen ding aan het doen en merkt m'n terugkomst niet. Dat scheelt tijd. Maar hoe groot m'n sprongen naar beneden ook zijn, m'n trein zie ik nog net wegrijden.

Afijn, misschien heb ik sommige bagage ook gewoon niet meer nodig. Te zwaar, te oud, tijd om achter te laten.

Radicale uitdaging

Onze laatste module gaat over de Mystieke Weg. Er zijn veel varianten, maar hoe je je pad ook loopt, het begint met aanmodderen en eindigt in verlichte heelheid. En hoe je ook loopt, ergens komt die onvermijdelijke stap van Overgave. Want alleen door het radicaal loslaten van je gehechtheid aan je gedachten en spullen kan openheid voor het licht ontstaan. Er is eigenlijk maar één weg: die van de overgave. Aan alle emoties die vrijkomen, aan de pijn, aan het niet weten, het niet-doen, aan het aanvaarden van wat is, aan de verwondering en de onzekerheid. Volgens de middeleeuwse mysticus Meister Eckhart leidt overgave zelfs tot rust.

Ja lekker, maar Overgave staat bij mij synoniem voor Niet-zelf-doen en dat triggert z'n grote broer: Verzet. En die maakt allesbehalve rustig! Ik herken alle leden van deze Ego-familie inmiddels wel hoor, en kan er vaak om glimlachen als iemand weer eens op de koffie komt. Maar die eerste Nee-reflex, die zit nog altijd in de knapzak die ik op m'n eigen mystieke weg meedraag.

Ik probeer het wel. Stapje voor stapje. Maar hoe goed ik me ook voorbereid op zo'n overgave-moment (ja, dat kan), soms heeft het leven andere plannen. Die zet bijvoorbeeld een snelle koffiedame op m'n pad, die ook in een Zelf-doen modus zit, terwijl ik rustig m'n pinpas pak. Waardoor ik na één onbewaakte seconde ontdek hoeveel oude systemen nog altijd Aan staan. 

Einde Mystieke Weg. Ga terug naar Start.

Brandbrief

In de stromende regen loop ik langs één van de hoogste flats in m'n stad. Buiten naast de hoofdingang, in de regen, staat een oud mannetje op z'n pantoffels. Met een mandje in de hand leegt hij z'n brievenbus. Zie ik dat nou goed?

Als ik bij hem ben vraag ik van onder m'n paraplu: "Goh meneer, nou woont u in de duurste flat van Enschede, en u moet de post aan de buitenkant ophalen?" 

"Ja", zegt ie, "ik vind het ook niks, maar er moest zo nodig een brandtrap aan de binnenkant." En verhip, dan zie ik het inderdaad. Tegen de achterkant van de brievenbussen kruipt een betonnen trap omhoog. 

Gevalletje van je-had-maar-één-opdracht...