Het mooie van vakantie hebben en thuisblijven, is dat je eerdere vakanties nog eens kunt herbeleven. Daarom hier weer een lesje Berlijn voor geïnteresseerden.
Ik vraag me af of er andere steden zijn waarin zoveel aandacht wordt besteed aan het herdenken van de oorlogsslachtoffers als in Berlijn. Wat je ook van Duitsland vindt, daar doen ze niet kinder-achtig over. En de Duitse jeugd krijgt geen kans om die bladzijde uit hun geschiedenis te vergeten. Daar kunnen andere landen nog wel wat van leren, heb ik soms het gevoel.
Het Holocaust-Mahnmal is het jongste en misschien wel meest bekende hedenkingsmonument. 2711 grijze betonnen rechthoekige zuilen van verschillende grootte op een golvende ondergrond in het centrum van Berlijn. Helemaal onomstreden was het niet. Waar men bang was dat het een doelwit zou worden van neo-nazi's of dat er constant bloemenkransen zouden liggen, blijkt het te zijn uitgegroeid tot een gezellig stadspark. Kinderen huppelen rond en spelen verstoppertje in het hart, de palen aan de rand worden gebruikt als picknicktafel. Maar al met al is Das Holo meer een geslaagd kunstwerk dan een plek waar op waardige wijze de joodse slachtoffers worden herdacht.
Een veel directere herinnering aan de oorlog zie je in de wijk Kreutzberg aan de zogenaamde Stolpersteine, ingemetselde
'struikelsteentjes' voor de ingang van huizen waar omgekomen joodse families hebben gewoond. Een particulier initiatief. Het is even zoeken, maar dan zie je ze ineens overal.
In de wijk Schöneberg woonden voor de oorlog ook veel joodse families. In de straten hangen tientallen borden met anti-joodse maatregelen, zoals "Arische en niet-arische kinderen mogen niet meer met elkaar spelen". Onderaan staat de ingangsdatum van elke maatregel. Toch wel weer confronterend om te zien dat dit al in 1933 begon.
Wat zich ook in 1933 afspeelde (10 mei), was de beruchte boek-verbranding op de Bebelplatz tegenover de Humboldt-universiteit. Berlijnse studenten reden door een druilerige lenteregen in een 8 kilometer lange processie van open vrachtauto's en bestelbusjes vol met boeken van met name joodse auteurs dwars door Berlijn. Ze riepen de bevolking op om naar de (toenmalige) Operplatz te komen voor een 'vreugdevuur'. De boeken waren weggehaald uit bibliotheken en universiteiten aan de hand van een lijst van 160 verboden auteurs. Het geluid van de oplaaiende benzinevlammen werd overstemd door het gejoel van de menigte.
Op deze plek, midden op het plein tegenover de universiteit, vind je nu een glasplaat in de grond, met daaronder een witte kamer met witte boekenplanken tegen alle wanden. Er is even zoveel lege ruimte als dat er op die avond aan boektitels zijn verbrand. Naast de glasplaat ligt een citaat van Heinrich Heine: "Wo man Bücher verbrennt, verbrennt man am Ende auch Menschen".
Het toeval wil dat er op de avond van deze foto, bijna precies 75 jaar later, opnieuw een druilerige lenteregen viel.
Bronnen: Waar is de muur? / Margriet Brandsma (uitgeverij Conserve) en
Hitlers Berlijn 1933-1945 / Dr. H. van Capelle en dr. A.P. van de Bovenkamp (uitgeverij Verba)
Ik vraag me af of er andere steden zijn waarin zoveel aandacht wordt besteed aan het herdenken van de oorlogsslachtoffers als in Berlijn. Wat je ook van Duitsland vindt, daar doen ze niet kinder-achtig over. En de Duitse jeugd krijgt geen kans om die bladzijde uit hun geschiedenis te vergeten. Daar kunnen andere landen nog wel wat van leren, heb ik soms het gevoel.
Het Holocaust-Mahnmal is het jongste en misschien wel meest bekende hedenkingsmonument. 2711 grijze betonnen rechthoekige zuilen van verschillende grootte op een golvende ondergrond in het centrum van Berlijn. Helemaal onomstreden was het niet. Waar men bang was dat het een doelwit zou worden van neo-nazi's of dat er constant bloemenkransen zouden liggen, blijkt het te zijn uitgegroeid tot een gezellig stadspark. Kinderen huppelen rond en spelen verstoppertje in het hart, de palen aan de rand worden gebruikt als picknicktafel. Maar al met al is Das Holo meer een geslaagd kunstwerk dan een plek waar op waardige wijze de joodse slachtoffers worden herdacht.
Een veel directere herinnering aan de oorlog zie je in de wijk Kreutzberg aan de zogenaamde Stolpersteine, ingemetselde
'struikelsteentjes' voor de ingang van huizen waar omgekomen joodse families hebben gewoond. Een particulier initiatief. Het is even zoeken, maar dan zie je ze ineens overal.
In de wijk Schöneberg woonden voor de oorlog ook veel joodse families. In de straten hangen tientallen borden met anti-joodse maatregelen, zoals "Arische en niet-arische kinderen mogen niet meer met elkaar spelen". Onderaan staat de ingangsdatum van elke maatregel. Toch wel weer confronterend om te zien dat dit al in 1933 begon.
Wat zich ook in 1933 afspeelde (10 mei), was de beruchte boek-verbranding op de Bebelplatz tegenover de Humboldt-universiteit. Berlijnse studenten reden door een druilerige lenteregen in een 8 kilometer lange processie van open vrachtauto's en bestelbusjes vol met boeken van met name joodse auteurs dwars door Berlijn. Ze riepen de bevolking op om naar de (toenmalige) Operplatz te komen voor een 'vreugdevuur'. De boeken waren weggehaald uit bibliotheken en universiteiten aan de hand van een lijst van 160 verboden auteurs. Het geluid van de oplaaiende benzinevlammen werd overstemd door het gejoel van de menigte.
Op deze plek, midden op het plein tegenover de universiteit, vind je nu een glasplaat in de grond, met daaronder een witte kamer met witte boekenplanken tegen alle wanden. Er is even zoveel lege ruimte als dat er op die avond aan boektitels zijn verbrand. Naast de glasplaat ligt een citaat van Heinrich Heine: "Wo man Bücher verbrennt, verbrennt man am Ende auch Menschen".
Het toeval wil dat er op de avond van deze foto, bijna precies 75 jaar later, opnieuw een druilerige lenteregen viel.
Bronnen: Waar is de muur? / Margriet Brandsma (uitgeverij Conserve) enHitlers Berlijn 1933-1945 / Dr. H. van Capelle en dr. A.P. van de Bovenkamp (uitgeverij Verba)
Ik wist dus helemaal niet dat dit al in 1933 was begonnen. Heeft deze trip meer indruk gemaakt dan andere vakanties?
BeantwoordenVerwijderenInteressante post. Hij viel me op omdat ik zo t/m di de dvd's van 'Band of Brothers' bekeken en weer zwaar onder de indruk ben.
Vermaak je je een beetje ondanks t weer?
Ja joh, begin jaren 30 emigreerden ook de eerste Joden naar Amerika, omdat ze al zwaar weer voelden aankomen. Maar niemand dacht dat het echt zo ver zou komen...
BeantwoordenVerwijderenEn ja, deze vakantie heeft in meerdere opzichten indruk gemaakt, maar dat wist ik vooral al. Het blijft een heel fascinerende episode uit onze geschiedenis en die is in Berlijn nog heel erg voelbaar.
En ja, ik vermaak me nog uitstekend tot nu toe, ondanks het weer ;-) Trek jij het nog een beetje met al die rust?
Nee dat heb ik niet meegekregen tijdens de geschiedenisles. Ik wist wel dat het eerder begonnen was dan '39, maar niet zo vroeg.
BeantwoordenVerwijderenHier is het wel ok. Ik ben erg druk, dus dan valt de stilte niet zo op. Nu DB weg is heb ik haar boxjes geconfisceerd :) Er is nog niemand geweest om te klagen, haha.
Fijn dat je je vermaakt. Veel plezier nog!